كتاب
اكرم اماني
- آموزش عقائد
- آيت الله محمدتقي مصباح يزدي
- شرکت چاپ و نشر بين الملل، چاپ اول 1390
- شابک: 2- 080-304- 964-978
- قيمت: 7000 تومان
عقايد و انديشههاي بنيادي، پايه و اساس هر نظام ارزشي و هر ايدئولوژي منسجم را تشکيل ميدهد و آگاهانه يا نيمه آگاهانه در شکل گيري رفتار انسانها اثر ميگذارد. از اين روي براي برقراري و تحکيم نظام ارزشي و رفتاري اسلام بايد مباني عقيدتي آن که ريشههاي اين درخت تنومند و پربرکت بشمار ميرود در دلها پابرجا گردد تا همواره ميوههاي شيرين و گوارايش را ببار آورد و سعادت و خوشبختي دو جهان را تأمين کند.
بهمين جهت، دانشمندان اسلامي از نخستين قرن ظهور اسلام به تبيين عقايد اسلامي در شکلهاي گوناگون و با شيوههاي مختلف پرداختند و از جمله، علماء کلام، کتابهاي کلامي را در سطحهاي متفاوت، تدوين کردند. در عصر جديد هم با توجه به شبهات نوظهور، کتابهاي عقيدتي مختلفي نوشته و در دسترس همگان قرار داده شده است. اما غالباً اينگونه کتابها در دو سطح کاملاً متفاوت، نگارش يافته است. يکي در سطح عمومي با بيانات ساده و توضيحات فراوان، و ديگري در سطح تخصصي با بيانات پيچيده و عبارات سنگين و اصطلاحات علمي. در اين ميان، جاي کتابهايي که براي تدريس در سطح متوسط، مناسب باشد خالي مانده و سالهاست که مدارس ديني احساس نياز شديد به چنين متون درسي ميکنند.
از اين رو، نويسندهي کتاب آموزش عقايد – محمد تقي مصباح يزدي – به پيشنهاد مسئولين سازمان تبليغات اسلامي و با کمک گروهي از فضلاء در راه حق به نگارش کتاب پرداخته است.
علامه آيت الله مصباح يزدي يکي از متفکران اسلامي در عصر حاضر است که در محضر استاداني مانند حضرت امام خميني و علامه طباطبايي کسب علم نموده است. ايشان که اساتيد سطوح عالي حوزه هستند تأليفات بسياري بويژه در رشتههاي اخلاق، فلسفه اسلامي و فلسفه سياست و حکومت دارند . . .
نويسنده کتاب را در شصت درس مختلف تنظيم کرده که در اول هر درس عناوين مهم آن درس و در پايانش پرسشهايي را مطرح ميکند.
بطور مثال در درس اول به بررسي مفهوم دين، اصول و فروع دين و جهان بيني الهي و مادي ميپردازد. مؤلف دربارهي مفهوم دين چنين ميگويد: دين واژهاي است عربي که در لغت به معناي اطاعت و جزاء آمده و اصطلاحاً به معناي اعتقاد به آفرينندهاي براي جهان و انسان، و دستورات عملي متناسب با اين عقايد ميباشد. از اين روي کسانيکه مطلقاً معتقد به آفرينندهاي نيستند و پيدايش پديدههاي جهان را تصادفي، و يا صرفاً معلول فعل و انفعالات مادي و طبيعي ميدانند بي دين ناميده ميشوند. اما کساني که معتقد به آفرينندهاي براي جهان هستند هرچند عقايد و مراسم ديني ايشان، توأم با انحرافات و خرافات باشد با دين شمرده ميشوند و بر اين اساس، اديان موجود در ميان انسانها به حق و باطل تقسيم ميشوند، و دين عبارت است از: آييني که داراي عقايد درست و مطابق با واقع بوده، رفتارهايي را مورد توصيه و تاکيد قرار دهد که از ضمانت کافي براي صحت و اعتبار، برخوردار باشند.
انگيزههاي پژوهش، اهميت پي جويي دين، انسان کمال جو است، انواع شناخت، انواع جهان بيني، شناخت ضروري و حصولي، راههاي شناخت خدا، ازلي و ابدي بودن خدا، صفات سلبيه، صفات ذاتيه و فعليه و . . . برخي از عناوين درسهاي اين کتاب هستند.
مؤلف در درس ششم به راههاي شناخت خدا اشاره ميکند و ميگويد: براي شناختن خداي متعال، راههاي فراوان و گوناگوني وجود دارد. اين دلايل و براهين از جهات مختلفي با يکديگر تفاوت دارند: مثلاً در بعضي از آنها از مقدمات حسي و تجربي استفاده شده در حاليکه بعضي ديگر از مقدمات عقلي محض، تشکيل يافتهاند؛ و بعضي مستقيماً درصدد اثبات خداي حکيم هستند در صورتيکه بعضي ديگر تنها موجودي را اثبات ميکنند که وجودش مرهون موجود ديگري نيست و براي شناختن صفات او ميبايست براهين ديگري اقامه شود.
انساني که ذهن سبکباري دارد ميتواند از راههاي خيلي ساده، خداي خود را بشناسد و به بندگي او بپردازد، اما کسيکه بار سنگيني از شبهات را بر دوش کشيده است بايد از پل سنگي عبور کند، و بالاخره کسي که خروارها بار شبهات و وساوس را با خود حمل ميکند بايد راهي را برگزيند که داراي زيرسازهايي محکم و استوار باشد و هرچند پيچ و خمها و فراز و نشيبهاي زيادي داشته باشد.
درس بيست و دوم مربوط به نياز بشر به وحي و نبوت ميباشد و نويسنده اذعان دارد که ضرورت بعثت انبياء بنياديترين مسأله نبوت است و براي آن سه مقدمه بيان ميکند. وي همچنين در ادامه به فوائد بعثت انبياء اشاره ميکند و ميگويد: انبياء الهي علاوه بر نشان دادن راه صحيح براي تکامل حقيقي انسان، و دريافت وحي و ابلاغ آن به مردم، تأثيرات مهم ديگري نيز در تکامل انسانها داشتهاند که مهمترين آنها از اين قرار است:
1- بسياري از مطالب هست که عقل انسان، توانايي درک آنها را دارد ولي يا نياز به گذشت زمان و تجارب فراوان دارد و يا در اثر اهتمام افراد به امور مادي و غلبهي گرايشهاي حيواني بر ايشان مورد غفلت و فراموشي قرار ميگيرد و يا در اثر بدآموزيها و تبليغات سوء بر تودههاي مردم، پنهان ميماند. . .
2- يکي از مهمترين عوامل تربيت و رشد و تکامل انسان، وجود الگو و نمونهي رفتار است که اهميت آن، در مباحث روانشناسي به ثبوت رسيده است. انبياء الهي بعنوان انسانهاي کامل و تربيت شدهي الهي، اين نقش را به بهترين وجه ايفا ميکنند و علاوه بر تعليمات و آموزشهاي مختلف، به تربيت و تزکيهي مردم نيز ميپردازند.
3- يکي ديگر از برکات وجود انبياء در ميان مردم اين است که در صورت فراهم بودن شرايط لازم، رهبري اجتماعي و سياسي و قضايي مردم را بعهده ميگيرند.
در پايان اين بخش نگارنده به طرح اين پرسشها بسنده ميکند:
1- هدف از آفرينش انسان چيست؟
2- آيا ارادهي حکيمانهي الهي به شقاوت و عذاب انسان هم مثل سعادت و رحمت، تعلق گرفته است يا فرقي ميان آنها وجود دارد؟
3- اعمال اختيار و انتخاب آگاهانهي انسان، نياز به چه اموري دارد؟
4- چرا عقل بشر براي تأمين همهي شناختهاي لازم، کفايت نميکند؟ و . . .
مصونيت قرآن از تحريف عنوان درس سي و سوم ميباشد که نگارنده پس از مقدمهاي کوتاه به زياد نشدن و کم نشدن قرآن اشاره ميکند و دربارهي زياد نشدن چيزي بر قرآن ميگويد: زياد نشدن چيزي بر قرآن کريم، مورد اجماع همهي مسلمانان بلکه مورد اتفاق همهي آگاهان جهان است و هيچگونه حادثهاي که منشأ احتمال افزايش چيزي بر قرآن شود روي نداده، و هيچگونه سندي براي چنين احتمالي، قابل ارائه نيست . . .
و اما دربارهي کم نشدن چيزي از قرآن؛ بزرگان علماء اسلام از شيعه و سني، تصريح و تاکيد کردهاند به اينکه همانگونه که چيزي بر قرآن کريم افزوده نشده چيزي هم از آن کم نشده است و دلايل فراواني نيز بر اين باور وجود دارد. ولي متأسفانه در اثر نقل پارهاي روايات مجعول در کتب حديث فريقين، و برداشت نادرست از برخي روايات معتبر بعضي احتمال دادهاند و يا حتي تاييد کردهاند که آياتي از قرآن حذف شده است.
اما علاوه بر وجود قرائن قطعي تاريخي بر مصونيت قرآن کريم از هرگونه تحريفي – خواه به زياد کردن باشد و خواه به حذف کردن و علاوه بر اينکه حذفي که موجب بهم خوردن نظم اعجازآميز آن باشد بوسيلهي دليل اعجاز، نفي ميشود ميتوان مصونيت از حذف آيه يا سورهي مستقل را از خود قرآن کريم، استفاده کرد و . . .
خاتميت، امامت، نياز به وجود امام، عصمت و علم امام، حضرت مهدي (عج)، اهميت فرجام شناسي، اثبات معاد، معاد در قرآن، وعدهي الهي در مورد قيامت، تصوير رستاخيز در قرآن، رابطهي دنيا با آخرت، رابطهي متقابل ايمان و عمل، حبط و تکفير و شفاعت عناوين ديگر بخشهاي کتاب ميباشد.
لازم است در پايان به برخي از ويژگيهاي کتاب حاضر اشاره شود:
1- مطالب کتاب با ترتيب منطقي تنظيم شده و در حد امکان تبيين مسائل به مطالب آينده حواله داده نشده است.
2- سعي نويسنده بر آن تا از عبارات روشن و ساده استفاده کند و از بکار گرفتن اصطلاحات پيچيده و عبارات دشوار پرهيز کند.
3- از آوردن مطالب زائد خودداري شده است.
4- محتواي کتاب بصورت درسهاي جداگانه آمده است.
5- نکات مهم بعضي از دروس، در درسهاي آينده، مورد تاکيد و گاهي مورد تکرار، واقع شده تا بهتر در ذهن دانشجو جايگزين شود.
6- در پايان هر درسي سؤالاتي طرح شده که کمک شاياني به بهتر آموختن ميکند.
يكشنبه 27 اسفند 1391 - 10:0