كتاب
اكرم اماني
- سازمانهاي مردم نهاد (راهکارهاي گسترش نظارت بر حوزههاي تبليغات اسلامي)
- مؤلف: معاونت پژوهشي جهاد دانشگاهي علامه طباطبايي با همکاري پژوهشکده باقرالعلوم(ع)
- شرکت چاپ و نشر بين الملل وابسته به انتشارات اميرکبير، چاپ اول 1391
- شابک: 1- 480-304- 964-978
- قيمت: 8000 تومان
کتاب «سازمانهاي مردم نهاد» در 5 فصل توسط معاونت پژوهشي جهاد دانشگاهي با همکاري پژوهشکده باقرالعلوم تدوين و به نگارش درآمده است.
فصل اول با عنوان «کليات تحقيق» به بيان مسئله، ضرورت و اهميت موضوع، اهداف تحقيق، سؤالات و پيشينهي تحقيق، پايان نامهها و مقالات ميپردازد.
برخي از پديدهها در جوامع جديد در مقايسه با گذشته اهميت بيشتري يافتهاند و براي توسعه و پيشرفت اساسي، تلقي ميشوند که سازمانهاي غيردولتي از آن جمله هستند.
مطالعهي نقش سازمانهاي غيردولتي نشان ميدهد علاوه بر کارکردهاي فردي حضور افراد در اين نهادها، نقش واسط را در رابطهي دولت و ملت ايفا ميکنند . . .
از همين روي در دنياي معاصر سازمانهاي غيردولتي در انجام وظايفي که پيش از اين بر عهدهي سازمانها و ارگانهاي دولتي بود، نقش محوري را بر عهده دارند. در جامعهي ايران نيز تشکلها و مجموعههاي غيردولتي با عناوين متعدد و مختلف و با کارکردهاي متنوع از قدمت ديرپاي برخوردارند.
سازمانهاي غيردولتي به عنوان مراکز مشارکت مردمي در شکل غيرانتفاعي آن هستند. نقش سازمانهاي غيردولتي مشارکت دادن اقوام متنوع با مذاهب متعدد در ادارهي امور و پيوند آنها به دولت بسيار بنيادي است. سازمانهاي غيردولتي کارکردها و وظايف متعددي دارند که از جملهي آنها ميتوان به کارکرد اطلاع رساني، رفع فقر، تبعيض، نظارت و . . . اشاره کرد . . .
با توجه به ويژگيهاي ايران به لحاظ برداشتن قوميتهاي متنوع و چه به لحاظ ساختار حکومتي ديني، مشاهده ميشود که دين و رفتارهاي ديني در آن از جايگاه ويژهاي برخوردار بوده و هست لذا يکي از حوزههايي که در طول ساليان دراز توانسته مشارکت مردم را به همراه داشته باشد، اين حوزه است؛ شکل گيري هيات مذهبي، خيريهها، تشکلهاي مذهبي در جهت آموزش مباحث ديني و . . . بدون دخالت دولت در دورههاي مختلف وجود داشته و دارد هرچند که اين نهادهاي مردمي در بسياري از موارد نتوانستهاند به شکلي سازمان يافته عمل نمايند و ويژگيهاي يک سازمان غيردولتي را کسب کنند . . .
مؤلف در فصل اول هدف کلي تحقيق را چنين بيان ميکند: استخراج راهکارهاي ممکن در ايجاد و تقويت زمينههاي لازم نظارت سازمانهاي غيردولتي بر تبليغ و ترويج پيامهاي ديني.
وي همچنين دربارهي پيشينهي تحقيق ميگويد: نقش سازمانهاي غيردولتي به عنوان مراکزي که باعث حضور مشارکت مردم در ادارهي امور جامعهي خود ميشوند از يک سو و اهميتي که نظارت در همهي انواع آن بخصوص نظارت مردمي دارد سبب شده است تا کتب و مقالات فراواني در اين باره نگاشته شود. ضمن آنکه برخي مؤسسات نيز کوشيدهاند با انجام تحقيقاتي بخشهاي مربوط به سازمانهاي غيردولتي و نظارت را روشن ميسازند.
نويسنده در فصل دوم با عنوان «ادبيات تحقيق» پس از مقدمهاي کوتاه به تاريخچهي سازمانهاي غيردولتي، تعريف سازمانهاي غيردولتي، تعاريف نهادهاي سازمان ملل، تعاريف بانک جهاني، طبقه بندي سازمانهاي غيردولتي، مديريت در سازمانهاي غيردولتي، گستره و حوزهي فعاليت، منابع مالي و انساني در سازمانهاي غيردولتي و . . . ميپردازند.
نويسنده سازمانهاي غيردولتي را چنين طبقه بندي ميکند:
1- سازمانهاي عملياتي که هدف اصليشان تدوين و اجراي پروژههاي توسعه است.
2- سازمانهاي حمايتي که هدف اصليشان دفاع در برابر يک معضل خاص و تأثيرگذاري بر سياستها و رويههاي نهادهاي خاص است.
و در ادامه نيز عمدهترين اهداف سازمانهاي غيردولتي را چنين معرفي ميکند:
1- اطلاع رساني و آگاه سازي عمومي (ارتباطات)
2- جلب مشارکت مردمي (بسيج مردمي)
3- جذب سرمايهها و منابع کوچک مردمي (بسيج منابع)
4- ايجاد، گسترش و تقويت هماهنگي ميان دولت و مردم (هماهنگي)
5- ايجاد، گسترش و تقويت تفاهم ميان مردم ملل مختلف
6- پايداري در توليد و مصرف
7- گسترش نظام عمومي
8- ارزيابي فعاليتها و پروژههاي عمومي
9- افزايش بهرهوري در استفاده از منابع
مؤلف در ادامهي اين فصل به مفهوم دين و تعريف آن ميپردازد و دين را از منظر مورخان، مردم شناسان، روانشناسان، جامعه شناسان و فلاسفه مورد بررسي قرار ميدهد.
ايشان همچنين دربارهي جمع بندي نهايي در تعريف دين چنين ميگويد: «دين مجموعهاي از مراسم و مناسک، رفتارها و بطور کلي نمادهايي است که بيانگر توجه، اعتقاد و گرايش به قدرت يا قدرتهايي ماوراي قدرت بشري باشد».
فصل سوم نيز به روش تحقيق اختصاص دارد و در آن به تعريف مفاهيم، تعريف نظري، تعاريف عملياتي، جامعه و نمونه آماري روش گردآوري دادهها، فنون تجزيه و تحليل اطلاعات و محدوديتهاي تحقيق پرداخته ميشود.
در فصل سوم تعريفي نظري از سازمانهاي غيردولتي شده که ميگويد سازمان غيردولتي به سازماني گفته ميشود مي شود که داراي خصوصيات ذيل باشد:
1- به هيچ سازمان يا نهاد دولتي وابسته نباشد يا در هيچ کجاي اساسنامه ذکر نشده باشد که اعضا از سوي دولت منصوب شوند.
2- غيرانتفاعي بودن به اين معني که نبود فاصله از فعاليتهاي سازمان مابين اعضا تقسيم نشود و به خود تشکيلات بازنگردد.
3- اعضاي آن داوطلب باشند.
4- ساختارمند باشد.
5- عملکرد شفاف و روشن داشته باشند که قابل عرضه به جامعه باشد.
6- هدف آنها کمک به بهبود وضعيت عمومي جامعه و مردم باشد و سياستهاي مخالف دولت نداشته باشد.
فصل چهارم به توصيف و تبيين دادهها اختصاص دارد و پس از مقدمهاي کوتاه به بررسي عناويني چون: اوضاع کنوني سازمانهاي غيردولتي فرهنگي ديني، ساختار غيردولتي فرهنگي ديني، ضرورت شکل گيري سازمان غيردولتي فرهنگي ديني، تعهدات دولت، تعهدات سازمانهاي غيردولتي، عوامل بازدارنده دولتي، عوامل بازدارندهي مشترک، پيشنهادات مربوط به سازمانهاي غيردولتي، وضعيت نظارت بر امور فرهنگي ديني، تجزيه و تحليل دادههاي مربوط به موانع موجود در نظارت و . . . پرداخته ميشود.
فصل پنجم نيز به عنوان آخرين فصل کتاب به نتيجه گيري و پيشنهادات اختصاص دارد و در مقدمهي آن ذکر شده است که: وجود جامعهاي با ظرفيت فرهنگي و ديني بالا، بدون مشارکت مردم در امور فرهنگي و ديني امکانپذير نمي باشد. سازمانهاي غيردولتي، جمعيتها يا گروههايي که با استقلال از دولت و بدون قصد منفعت طلبي، براي دفاع از منافع خاصي همچون مسائل اجتماعي، انسان دوستانه، مذهبي، فرهنگي و . . . تشکيل ميکردند ابزارهاي مناسب نهادينه سازي چنين فرهنگي در جامعه ميباشند.
در تحقيق حاضر همانطور که در فصل اول مطرح شد، سؤال اصلي پژوهش عبارت بود از: راهکارهاي ممکن در ايجاد و تقويت زمينههاي لازم نظارت سازمانهاي غيردولتي بر تبليغ و ترويج پيامهاي ديني چيست؟
در اين پژوهش با استفاده از مصاحبه دو دسته پرسشنامه گرديد. براساس جامعهي آماري تحقيق پرسشنامه ما تکميل و با استفاده از برنامهي spss و آمارههاي مناسب نتايج، استخراج گرديد.
نتايج تحقيق که براساس اهداف تحقيق دسته بندي شده است به شرح ذيل ميباشد:
1- وضعيت موجود سازمانهاي غيردولتي فرهنگي ديني
2- نحوهي تعامل سازمانهاي غيردولتي فرهنگي ديني و سازمانهاي دولتي
3- سياستهاي مالياتي
4- حمايتهاي رسمي دولت از سازمانهاي غيردولتي فرهنگي ديني و . . .
پيشنهاداتي که جهت ارتقاء بعد نظارتي سازمان آمده به سازمانهايي همچون: سازمان تبليغات اسلامي، دولت، آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و وزارت کشور ارائه شده است.
در پايان نمونهاي از پرسشنامهي افراد و سازمانهاي غيردولتي نيز آمده است.
شنبه 14 بهمن 1391 - 13:55