چرا بزرگداشت اربعين فقط براي امام حسين (ع) است؟

براي توضيح جواب اين سؤال، به اين مطالب توجه کنيد:

1 ـ برپايي‌ مراسم‌ سوگواري‌ براي‌ امام‌ حسين‌(ع‌) در مناسبت‌هاي‌ مختلف‌ دستور امامان‌ (ع‌) است‌. گريستن‌ بر ابا عبداله‌ الحسين‌(ع‌) ثواب‌ بسيار دارد. فرشتگان‌، پيامبران‌، زمين‌، آسمان‌، حيوانات‌ صحرا و دريا هم‌ بر عزاي‌ حسين‌ (ع‌) گريسته‌اند.

عزاداري‌ بر حسين‌ (ع‌) نشانة‌ پيوند قلبي‌ با اهل‌ بيت‌ و سيد الشهدا است‌. دستور امامان‌ بر گريستن‌ بر امام‌ حسين‌ (ع‌) بسيار است‌. حضرت‌ رضا (ع‌) به‌ ريّان‌ بن‌ شبيب‌ فرمود: «اگر بر چيزي‌ گريه‌ كني‌، بر حسين‌ بن‌ علي‌ گريه‌ كن‌، كه‌ او را همچون‌ گوسفند سر بريدند»[1]

يكي‌ از رموز اين‌ همه‌ تأكيد بر سوگواري‌ امام‌ حسين‌ (ع‌) اين‌ است‌ كه‌ اين‌ كار يك‌ نوع‌ مبارزه‌ با ستمگران‌ بني‌ اميه‌ و بني‌ عباس‌ و طاغوتيان‌ براي ابد است‌. در حقيقت‌ برقراري‌ عزاي حسيني‌ يك‌ جهاد مقدس‌ و احياي‌ خط‌ ائمه‌(ع‌) و تبيين‌ مظلوميت‌ آنان‌ و اعتراض‌ به‌ ظالمان‌ و حمايت‌ از مظلومان‌، و انتقال‌ فرهنگ‌ شهادت‌ به‌ نسل‌هاي‌ آينده‌ است‌. به همين خاطر امام بزرگوار فرمودند: "اين محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است."

2 ـ در نخستين‌ اربعين‌ شهادت‌ امام‌ حسين‌(ع‌) جابر بن‌ عبداله‌ انصاري‌ و عطيه‌ عوفي‌ موفق‌ به‌ زيارت‌ تربت‌ و قبر سيد الشهداء(ع‌) شدند، نيز بنا، به برخي‌ نقل‌ها در اربعين‌، كاروان‌ اسراي‌ اهل‌ بيت‌(ع‌) در بازگشت‌ از شام‌ وارد كربلا شدند و براي‌ شهداي‌ كربلا گريه‌ و عزا داري‌ نمودند بنابر اين‌ اولين‌ عزا داري‌ براي‌ سيد الشهدا در اربعين‌ شهادت‌ حضرت‌ صورت‌ گرفت‌. شيعيان‌ نيز براي‌ شركت‌ در عزاداري‌ حضرت‌ زينب‌ و اسراي‌ كربلا و احياي‌ خاطرة‌ غمبار عاشورا و تداوم‌ شور حسيني‌ همه‌ ساله‌ در اربعين‌ عزا‌داري‌ مي‌كنند.

3 ـ زيارت‌ امام‌ حسين‌(ع‌) در روز اربعين‌ مستحب‌ است‌ و از نشانه‌هاي‌ مؤمن‌ شمرده‌ شده‌ است‌. امام‌ عسكري‌ (ع‌) فرمود: «نشانه‌هاي‌ مؤمن‌ پنج‌ چيز است‌: پنجاه‌ و يك‌ ركعت‌ نماز، زيارت‌ اربيعن‌، انگشتر به‌ دست‌ راست‌ كردن‌، پيشاني‌ به‌ خاك‌ گذاشتن‌ (در حال‌ سجده‌)، و بسم‌ الله‌ را (در نماز) بلند گفتن‌».[2]

به‌ طور كلي‌، تاكيد و توصيه‌اي‌ كه‌ از طرف‌ ائمه‌ (ع‌) براي‌ عزاداري‌ امام‌ حسين‌ صورت‌ گرفته‌، در مورد هيچ‌ امامي‌ صورت‌ نگرفته‌ و با آن كه شهادت‌ امام‌ حسين‌ در يك‌ روز است‌، اما همان‌ طور كه‌ مي د‌انيد عزاداري‌ براي‌ او از مدت‌ها قبل‌ و پس‌ از آن‌ ادامه‌ مي‌يايد. اين‌ همه‌ براي‌ رسيدن‌ به‌ هدف‌ و درس‌ هايي‌ است‌ كه‌ در عاشورا بوده‌ كه‌ هدف‌ تمام‌ امامان‌ (ع‌) در آن‌ خلاصه‌ شده‌ است‌ كه‌ در قيام‌ امام‌ حسين‌ (ع‌) روشن‌تر، آشكارتر، جامع‌تر و عميق‌تر وجود يافته‌ است‌.

4- فداکاري‏هاي امام حسين عليه‏السلام، دين را زنده کرد و نقش او در زنده نگه داشتن دين اسلام، ويژه و حائز اهميت است. اين فداکاري‏ها را بايد زنده نگه داشت؛ چون زنده نگه داشتن دين اسلام است. گرامي‏داشت روز عاشورا و اربعين، در حقيقت زنده نگه داشتن دين اسلام و مبارزه با دشمنان دين است.

5- مصيبت حضرت امام حسين عليه‏السلام، براي هيچ امام و پيامبري پيش نيامده است. مصيبت امام حسين عليه‏السلام، از همه مصيبت‏ها بزرگ‏تر و سخت‏تر بود. اگر عامل ديگري هم در کار نبود، همين عامل کافي است که نشان بدهد چرا براي امام حسين عليه‏السلام بيش از امامان ديگر و حتي بيش از پيامبر اسلام‏صلي‏اللَّه‏عليه‏وآله عزاداري مي‏کنيم و مراسم متعددي برپا مي‏کنيم.

6- در ماه محرم سال ۶۱ق. امام حسين عليه‏السلام، فرزندان، خويشان و ياران آن حضرت را کشتند و اسيران کربلا را به کوفه و شام بردند و همين اسيران داغديده، روز اربعين شهادت امام حسين عليه‏السلام و يارانش، به کربلا رسيدند و همه مصائب روز عاشورا در آن روز تجديد شد و آن روز، روز سختي براي خاندان پيامبر بود.

7- دشمنان اسلام با به شهادت رساندن امام حسين عليه‏السلام، قصد نابود کردن دين اسلام را داشتند. دشمنان امام حسين عليه‏السلام تلاش کردند تا حادثه کربلا، به کلي فراموش شود و حتي کساني را که براي زيارت امام حسين عليه‏السلام مي‏آمدند، شکنجه مي‏کردند و مي‏کشتند. در زمان متوکل عباسي، همه قبرهاي کربلا را شخم زدند؛ مزرعه کردند و مردم را از آمدن براي زيارت قبر امام حسين عليه‏السلام، منع کردند. شيعيان هم براي مقابله با اينها، از هر مناسبتي استفاده مي‏کردند که يکي از اين مناسبت‏ها، حادثه روز اربعين است.

8- يکي از نشانه‏هاي مؤمن، زيارت امام حسين عليه‏السلام در روز اربعين است. از حضرت امام حسن عسکري عليه‏السلام روايت شده است که علامت‏هاي مؤمن پنج چيز است؛ پنجاه و يک رکعت نماز فريضه و نافله در شبانه‏روز، زيارت اربعين، انگشتر به دست راست کردن، پيشاني بر خاک نهادن در سجده و بسم الله را بلند گفتن‏۱ و يکي از وظايف شيعيان را اهتمام به زيارت اربعين بر شمرده‏اند.

9- سرّ تکريم سالار شهيدان را در زيارت أربعين آن حضرت، از زبان امام صادق(عليه السلام) مي‌توان فهميد که وجود مبارک امام ششم رئيس مذهب ما فرمود: روز اربعين که شد حسين بن علي بن ابيطالب را زيارت بکنيد. هنگامي که آفتاب برآمد، اين زيارتنامه را مي‌خوانيد، بعد دو رکعت نماز زيارت مي‌خوانيد و حاجت‌هاي خود را از ذات اقدس اله مسألت مي‌کنيد.

در آن زيارت(زيارت اربعين) عرض مي‌کنيد: خدايا! حسين بن علي بن أبيطالب وارث همه انبياء است. "اورثته مواريث الأنبياء"؛ يعني هر چه را که آدم داشت، نوح داشت، ابراهيم داشت، موسي داشت، عيسي داشت، انبياء ديگر(عليهم السلام) داشتند، تو به حسين بن علي به عنوان ارث اعطا کردي. و او همچون وارث بود، راه انبياء را طي کرد.

دو کاري که انبياء مي‌کردند؛ "يزکّيهم و يعلّمهم الکتاب والحکمه. همين دو کار در زيارت اربعين آمده. انبياء آمدند مردم را آگاه کنند و تربيت. بعضي‌ها جاهلند، عالم نيستند. بعضي عالمند، ولي عادل نيستند. انبياء آمدند ما را عالمِ عادل کنند. "يعلّمهم الکتاب والحکمه"؛ يعني ما را به مسائل ديني‌مان آشنا کنند، و يزکّيهم، يعني ما را وارسته کنند.

به خدا عرض مي‌کنيم: خدايا! حسين بن علي را وارث انبياء کردي. هر چه را به انبياء دادي، به او هم دادي. "و اورثته مواريث الأنبياء. فأعذرالدّعاء و منح النصح" [3] ؛ او راه عذر ديگران را بسته است. هيچ کسي نمي‌تواند عذر بياورد که من نمي‌دانستم. چون حضرت نامه نوشت، پيام فرستاد، سخنراني کرد؛ در مدينه و مکه سخنراني کرد، فاصله سيصد فرسخي مدينه تا کربلا سخنراني کرد. هيچ کسي نيست که بگويد من نمي‌دانستم. "فأعذر الدّعاء"؛ يعني در دعوت کردن، در راهنمائي کردن، راه عذر ديگران را بسته است. "و منح النّصح"؛ نصيحت کرد، پند داد، موعظه کرد. آنجا که برهان لازم بود دليل اقامه کرد، آنجا که پند لازم بود موعظه داد و مانند آن.

وقتي ديد پند و موعظه اثر نمي‌کند، خون مي‌خواهد، خون داد. اين را وجود مبارک امام ششم فرمود، در اربعين أبي عبدالله(عليه السلام) به خدا عرض کنيد: خدايا! حسين بن علي "بذل مهجته فيک ليستنقذ عبادک من الجهاله و حيره الضّلاله؛ يعني خون جگرش را داد، خون گلوي خود را داد، خون سر خود را داد، خون آن بچه شيري را داد تا مردم را متديّن و عالم کند.

لذا وجود مبارک امام ششم فرمود: روز اربعين که شد، بدانيد چرا ما در پيشگاه حسين بن علي خاضعيم. به خدا عرض کنيد: خدايا! حسين بن علي نصيحت کرد، سخنراني کرد، موعظه کرد، نامه نوشت، دستور داد، اثر نکرد. ديد هيچ چاره ندارد، فقط خون مي‌خواهد، خون داد. "و بذل مهجته فيک ليستنقذ عبادک؛ «استنقاذ» را معمولاً براي نجات غريق مي‌گويند. مي‌گويند: غريق را ، کسي که دارد مي‌سوزد، در آتش غرق است يا در آب غرق است، اين را نجات بدهيد. فرمود: حسين بن علي خون جگرش را داد تا مردم را عالم کند، تزکيه کند.

همين دو کاري که انبياء مي‌کردند؛ "يزکّيهم و يعلّمهم الکتاب والحکمه. [4] همين دو کار در زيارت اربعين آمده. انبياء آمدند مردم را آگاه کنند و تربيت. بعضي‌ها جاهلند، عالم نيستند. بعضي عالمند، ولي عادل نيستند. انبياء آمدند ما را عالمِ عادل کنند. "يعلّمهم الکتاب والحکمه"؛ يعني ما را به مسائل ديني‌مان آشنا کنند، و يزکّيهم، يعني ما را وارسته کنند.

وجود مبارک حسين بن علي هم خون داد تا مردم را از جهالت برهاند، عالم بکند. تا مردم را عادل بکند. هم راه خود را ببينند و طي کنند، هم راه کسي را نبندند. حالا روشن شد که چرا امام عسکري (عليه‌السلام) فرمود: زيارت اربعين يکي از علائم پنجگانه تشيّع مؤمنين است.

پي‌نوشت‌ها:

[1]. أمالي الصدوق، ص: 131.

[2]. درر الأخبار با ترجمه ، ص 697.

[3]مفاتيح الجنان، زيارت اربعين .

[4]آل عمران، ۱۶۴.

فرازي از سخنراني آيه‌الله جوادي آملي، ‌۲

گردآوري: روح الله باقري

کارشناس تشکلهاي ديني اداره تبليغات اسلامي کاشان

چهارشنبه 13 دی 1391 - 9:48

از اين نويسنده يا گزارشگر

*نام:
*ايميل:
نظر شما:

* اختياری