چهارشنبه 1 خرداد 1398 - 0:3
پر بازديدهاي اين گروه
  • موردي يافت نشد

كتاب

 

اكرم اماني

 

نقد انديشه هاي معنوي کوئيليو

 


- نقد انديشه­هاي معنوي کوئيليو

-حمزه شريفي دوست

- مؤسسه فرهنگي بهداشت معنوي – عصر آگاهي، چاپ اول 1390

- شابک: 0- 12- 6289- 600-978

قيمت: 2500 تومان

پائولو کوئيليو از جمله نويسنده­هاي مطرح در جهان امروز است که آثارش به بيش از 40 زبان ترجمه شده است. وي در يکي از شهرهاي برزيل بدنيا آمد. والدين وي تلاش زيادي کردند که کوئيليو شغل پر رونقي دست و پا کند. اما وي بيشتر به نويسندگي علاقمند بود، کوئيليو در ايام جواني دچار تلاطم روحي گرديد که در نتيجه به قوانين و مقررات و هنجارهاي موجود دهن کجي کرد. افراط کوئيليو در اين کار باعث شد که پدرش اين رفتار را علامت بيماري رواني بشمارد و در نتيجه وي را در بيمارستان رواني بستري نمايد و در آنجا براي درمانش از شوک برقي استفاده کردند. بعد از آن که جنبش هيپي گري به امريکاي جنوبي روي آورد، پائولو هم به اين جنبش پيوست و با بلند گذاشتن موهاي خود و بي اعتنايي به مقررات از اين موج استقبال کرد و اين بحران او را به سوي مواد مخدر و مواد روان گردان و افراط در استفاده از مشروبات الکلي سوق مي­داد. پائولو تا سال 1973مجموعاً 6 بار روانه زندان شد و 3 ازدواج ناموفق داشت. . .

کتاب حاضر درباره­ي نقد انديشه­هاي معنوي کوئيليو مي­باشد که توسط حمزه شريفي دوست به نگارش درآمده است. نگارنده بعد از نگاهي کوتاه به زندگي کوئيليو به عناويني همچون؛ خرقه پوش عرفان اسلامي، جرعه نوش ادب فارسي، قدرت مانور رمان، ايده­هاي اصلي و تبارشناسي مفاهيم معنوي در آثار کوئيليو مي­پردازد. کوئيليو بر تاثر خود از متون اسلامي بخصوص قرآن کريم تاکيد مي­کند. تاثيرپذيري وي از مولوي که افکارش مشحون از آموزه­هاي اسلامي است و در ميان انديشمندان غربي به عنوان برجسته­ترين عارف مسلمان شناخته شده است، نشان دهنده­ي انس کوئيليو با متون اسلامي و عرفاي مسلمان است. نگارنده چنين ادامه مي­دهد که پائولو در تاليفات و نوشته­هايش به شدت متاثر از متون ادبي ايرانيان است. در مسافرتش به ايران در مصاحبه­هاي مختلف اعتراف نمود که خميرمايه کتاب کيمياگر را از مثنوي مولوي گرفته است. در «ورونيکا تصميم مي­گيرد بميرد» الهامات زيادي از داستانهاي ملانصرالدين گرفته است، در مقدمه­ي کتاب «شيطان و دوشيزه پريم» اشاره به يک تفکر ايران باستان (نبرد دائمي خير و شر در اسطوره­ي رزوان و اهورا و اهريمن) مي­کند و اين رمان را بر مبناي نبرد و کشش متضاد خلقت بنا مي­کند. . .

بعد از مسافرت وي به ايران روزنامه­اي مي­نويسد: کوئيليو قطره­اي از ادبيات ايران را چشيد و مست شد. مترجم آثار وي مقاله را ترجمه نموده و برايش مي­فرستد. کوئيليو با اذعان به صحت اين گفته، اضافه مي­کند: قطره­اي از فرهنگ ايراني نوشيدم مست شدم. بعد از مسافرت به ايران دو قطره نوشيدم و از پا افتاده­ام. شريفي دوست معتقد است کتاب کيمياگر به رغم اينکه اصل داستانش را از مثنوي مولوي گرفته است اما خود کوئيليو در کتاب هيچ اشاره­اي به اين اقتباس نمي­کند و مايل است ابتکار اين داستان به نام خودش تمام شود. البته وي در مسافرتش به ايران مجبور مي­شود پرده از اين راز بردارد و چندين بار در ميان مخاطبين ايراني­اش به اين اقتباس اذعان کند.

نگارنده درباره­ي نقش خداوند در آثار کوئيليو چنين مي­گويد: خداي کوئيليو هم نيازمند است و هم شکست پذير. اين خدا قادر مطلق نيست، اهل خطا و لغزش است؛ اميال منفي در او پديد مي­آيد، هم اهل تمناست و هم اهل پشيماني و خلاصه خداي کامل و متعالي نيست. خدا در نوشته­هاي کوئيليو، خدايي است که حتي پيامبرانش هم او را به حکمت و عدالت نمي­شناسند. هرچند کوئيليو پيامبران را از جايگاه حقيقي­شان به زير کشيده و تصويري مبهم و آلوده از آنها به نمايش گذاشته اما بايد انصاف داد که کوئيليو توانسته تناسب بين خدا و پيامبر را رعايت کند! و پيامبراني به تصوير بکشد که با خداي خودش نسبتي منطقي و معقول دارد. اگر در نوشته کوئيليو، پيامبر خطاکار و آلوده نشان داده مي­شود باکي نيست؛ چون خدا هم حکيم نيست! مُرسَل و مُرسِل هر دو خطاکار و اهل لغزشند. . .

مؤلف در جمع بندي و نتيجه گيري انديشه­هاي معنوي کوئيليو در قسمت پاياني کتاب چنين مي­گويد: وظيفه يک خواننده فهيم و بينا تفکيک بين شکل و محتواست. محتوا، همان پيام و درون مايه يک نوشته است و قالب؛ همان ظرفي است که پيام و مضامين را در خود جاي داده است. بنابراين اگر از شکل و قالب بکار گرفته شده در آثار کوئيليو بگذريم؛ بدون شک دسته­اي از مضامين معنوي و پيام­هاي ماورايي در نوشته­هاي کوئيليو گنجانده شده است. مراد اين نيست که مضامين معنوي کتابهاي کوئيليو، همه متعالي و تعالي بخش و فطري و وجداني عرضه شده­اند؛ چرا که پذيرش خداي خطاکار و منفعل و تقدس سحر و جادو و ارتباط دادن آيين­هاي جنسي با معنويت و نيکبختي، همه از آيين کابالا – که همان کيش رمزآلود و عرفاني يهود است–  برآمده و کمترين بهره­اي از تعالي و حقيقت در آن يافت نمي­شود. قهرمانان و شخصيتهاي اصلي داستان­هاي کوئيليو، افراد بحران ديده و سرگردان­اند که براي خروج از بحران، گلوگاههاي زيادي را پشت سر مي­گذراند. . .

مؤلف در ادامه عنوان مي­کند که با تأسف فراوان بايد گفت آثار کوئيليو نه «معنويتي نوين» و «برنامه­اي متعالي» که طرحي براي «زدودن ياس» و نوميدي از انسان دلزده و دلمرده معاصر است. فرمول­هايي که کوئيليو پيشنهاد مي­دهد و نسخه­اي که عرضه نموده است براي بيرون کشيدن انسانها از فشارهاي رواني و شکننده تمدن غربي است نه راهي براي متعالي و تکامل معنوي. . .

در يک کلام مي­توان پيام معنويت ادعايي کوئيليو را چنين خلاصه نمود: «بشر بحران ديده امروزي، نبايد به بحران­هاي پيش رو بينديشد. او بايد اميدوارانه عمر خود را در تعقيب روياهايش سپري کند و نگران جهان ابد نباشد و مطمئن باشد که خواست خدا و رضايت خدا هم در همين است!».                           

 

 

سه‌شنبه 8 آذر 1390 - 13:10

*نام:
*ايميل:
نظر شما:
* اختياری

 

از اين نويسنده يا گزارشگر