كتاب
ضياء آراسته
نيلوفر اندوه / گزيده شعر فخرالدين مزارعي ( صدسال شعر فارسي ) / 13
پژوهش و گزينش : ساعد باقري – سهيل محمودي
چاپ و تيراژ : 90 / 3000 نسخه
ناشر : شركت سهامي كتابهاي جيبي وابسته به موسسه انتشارات اميركبير
مقدمه ، غزلها ، مثنويها ، چهارپارهها ، قطعهها ، نيماييها و همچنين واژهنامه از عناين كتاب حاضر ميباشد . نويسندگان كتاب حاضر در ابتداي مقدمه كتاب خود بر روي اين موضوع تاكيد ميكنند كه با مرور مجموعه شعرهاي بازمانده از فخرالدين مزارعي ميتوان تشخيص داد كه به گونهاي خودخواسته از نام و شهرت پرهيز داشته و كمنامي و گمنامي را برگزيده است . ساعد باقري و سهيل محمودي ادامه ميدهند كه « سرود آرزو» ي دكتر فخرالدين مزارعي – شاعر و مترجم – با حجمي اندك ، حاوي اشعاري ارجمند و گزيده و تاثيرگذار است . از مزارعي اشعار اندكي در اختيار است ، اما همين مختصر ، با دقت در تاريخ سرايش شعرها از وجود شاعري آگاه كه با جاني دردآشنا و تفكري عميق ، تلاشي بايسته در نوآوري و نوجويي ونوگويي داشته حكايت ميكند .
سيد فخرالدين مزارعي ، در هجدهم آبان سال 1310 شمسي در شهر شيراز متولد شد . پدرش آيتالله مجتهد سيدمحمد مزارعي بود كه فخرالدين در خردسالي سايه او را از دست داد و مادر متدين و فرهيخته فخرالدين ، خانم پروينالشريعه بديعي سرپرستي او را به عهده گرفت . مزارعي تحصيلات ابتدايي را در شيراز گذراند . از همان سالهاي جواني به سرودن پرداخت و تخلص « آرزو » را براي خود برگزيد . وي در سال 1355 شمسي به قصد ادامه تحصيل به آمريكا سفر كرد . نخست در دانشگاه « اوكلاهاما » و سپس در دانشگاه « سن ديه گو » به ادامه تحصيل پرداخت و در سال 1981 ميلادي از رساله دكتري خود « مفهوم رندي در شعر حافظ » دفاع كرد . دكتر فخرالدين مزارعي در آذرماه 1362 شمسي به ايران بازگشت و به تدريس در دانشگاه تهران و دانشكده علامه طباطبايي پرداخت . فخرالدين مزارعي سرانجام در دهم بهمنماه سال 1365 شمسي در پنجاه و پنج سالگي ، بر اثر سكته قلبي در غربت بدرود حيات گفت .
نويسندگان كتاب « نيلوفر اندوه » در ادامه مقدمه بيان ميكنند كه فخرالدين مزارعي در نكتهگويي و پرداخت مضامين حكمتآميز ، تواناست . عنصر نكتهسنجي و نكته پروري ، در شعر سبك هندي با تمثيل و معادله ميآميزد . وي شاعري است كه هم در حوزه زبان مادرياش با بيان حكمتها به خوبي آشنا بوده و هم در زبان دومي كه آموخته با اين دقايق بيگانه نبوده است . ساعد باقري و سهيل محمودي در ادامه تاكيد ميكنند كه تنهايي و هراس ، در شعر فخرالدين مزارعي برخلاف شعر اخوان راه به ياس فلسفي و نوميدي محض نميبرد . او از اين تنهايي در عالم برون ، نقبي به عالم درون ميزند . نه به خوشخياليهاي ساده دم دستي ، دلش شاد ميشود ، نه به ويرانگري خويش ميپردازد . بلكه اين عالم درون و بارقههاي معرفتي و نزديك شدن به عالم عرفان است كه او را در شعرش سرپا نگه ميدارد . مزارعي تنهايي خود را گاه با تمثيل و نماد كوه وصف ميكند كه اهم اسوه استقامت است و هم به نوعي نماد سر به آسمان برافراشتن است .
باقري و محمودي يادآور ميشوند كه يكي از مهمترين ، معروفترين و بحثبرانگيزترين سرودههاي شادروان سيدفخرالدين مزارعي ، مثنوي « آشتي » يا همانطور كه مشهور شده « بازگشت عقاب » است . اين شعر ، جوابيه و يا طعنه و اعتراضي است به شعر « عقاب » كه سراينده آن شادروان دكتر پرويز ناتل خانلري است . آنها تاكيد ميكنند كه پيشينه بخشي از شعرهاي فخرالدين مزارعي را بايد در روزگار جواني وي در محيط ادبي شيراز جست و جو كرد . ساعد باقري و سهيل محمودي در پايان مقدمه خود بيان ميكنند كه شادروان سيدفخرالدين مزارعي شاعري است كه در دو دوره از عمر خويش به دور از وطن بوده و نهايتا ً به دور از وطن نيز درگذشته است و ياد وطن او را به آداب ، سنن و خاطرههاي سرزمين مادرياش پيوند ميدهد .
در چهارپاره « پاييز » از سيدفخرالدين مزارعي ميخوانيم كه :
ميآورد به گوش من از نو ، سرود تو
با روزهاي آخر شهريور ، اي اميد
بدرود ميكنم به اميد درود تو
در برگهاي سرخ و بنفش و كبود نيست
در نقشهاي دلكش رنگين كمان باغ
در موجهاي روشن و لغزان رود نيست
عرياني درخت تو و باد مرگ نيست
اين را به جلوههاي تو بينم كه بود تو
در بودن و نبودن گلبرگ و برگ نيست
جسم تو را كه پاكتر از روح سادگيست ،
حالي كه در ضمير من آشوب ميكند
احساس گريهآور از دستدادگيست
حالي كه بر تو رفت ، به من نيز رفته است
يعني اميد زيستنم در بسيط خاك
يك چيز بوده است و همان چيز رفته است
و آن را به هر زبان كه بگويند ، نام نيست
من از تو و جهان تو خواهم سرود باز
پاييز ! داستان تو هرگز تمام نيست
نيلوفر اندوه / گزيده شعر فخرالدين مزارعي ( صدسال شعر فارسي ) / 13 با پژوهش و گزينش ساعد باقري و سهيل محمودي در چاپ نخست خود با تيراژ 3000 نسخه و با قيمت 18000 ريال توسط شركت سهامي كتابهاي جيبي وابسته به موسسه انتشارات اميركبير انتشار يافته است .
يكشنبه 15 آبان 1390 - 9:19