کعبه، محور وحدت مسلمانان

علاوه بر فراگيري رسالت پيامبر اکرم (صلّي الله عليه وآله وسلّم) براي تودۀ انسانها در همۀ اعصار و امصار، در آموزههاي دين اسلام نيز مرکزيت جهاني و جاوداني قرار داده شده است، چه اين که انسانهاي معتقد به ديني جهاني و پيرو پيامبري همگاني و هميشگي، بايد داراي مرکزي همگاني و ثابت و تغييرناپذير نيز باشند تا از دور و نزديک در کنار آن گرد هم آيند و مسائل علمي و عملي خود را در آنجا طرح کنند و مشکلات سياسي و اجتماعي بازگو و گرهگشايي شود و روابط فرهنگي و اخلاقي تحکيم گردد و همبستگي و همدلي تجديد شود و کنگرۀ جهاني ساليانه بر محوريت کعبه با حضور نمايندگان همۀ اقشار و طوايف از همۀ نژادها و گروهها تشکيل گردد تا همۀ مسلمانان (بلکه همۀ جهانيان) از منافع آن بهرهمند شوند؛

"لِيَشهُدُوا مَنافِعَ لَهُم وَيَذکُرُوا ايمَ اللهِ في اَيّامٍ مَعلُوماتٍ"/ سورۀ مبارکۀ حج؛ آيۀ شريفۀ 28.

کعبه، محور توجه جهانيان، به ويژه مسلمانان جهان است. خالق کعبۀ معظّم آن را به گونهاي قرار داد تا همۀ مسلمانان در همۀ سالها، ماهها، هفتهها، روزها، ساعتها، دقيقهها و لحظات به مناسبتهاي مختلف در همۀ شئون زندگي خود با کعبۀ مکرّمه ارتباط برقرار کنند. اين ارتباط و پيوند ناگسستني در ابتدا و انتهاي زندگي دنيايي وجود دارد و در هر دو حال (زندگي و مرگ) زبان ميگشاييم که: «والکعبة قبلتي...»/ ر.ک: مجلسي؛ بيتا؛ ج6؛ صص175 و 228 و 229 و 237 و 238.

چه رمز و رازي در اين بنا وجود دارد که پيوند جهاني مسلمانان با کعبه، لحظهاي قطع نميشود، زيرا به سبب کروي بودن زمين و اختلاف جهت قبلۀ بلاد و شهرها و نيز يکسان نبودن وقت نمازها و دعاها و... براي مردم کرۀ زمين، در هر لحظه فردي از سويي به سمت کعبه در حالت نماز و نيايش است./ جوادي آملي؛ 1384ش؛ ص90.

محوريت کعبه با ويژگيهايش برجستهتر ميشود؛ کعبهاي که طبق روايتي، در محاذات بيتالمعمور، و بيتالمعمور در محاذات عرش واقع است و عرش چهار ضلع و رکن دارد و تربيع کعبه هم از همين روست و راز تربيع عرش در سخنان امام صادق (عليه السلام) به اين مضمون آمده است که: کلماتي که اسلام بر آن بنيان نهاده شده، چهار چيز است و اين کلمات همان تسبيحات اربعه است: «سبحانالله» و «الحمدلله» و «لاالهالاالله» و «الله اکبر»./ مجلسي؛ پيشين؛ ج96؛ ص57.

مفهوم اين کلام بلند و نوراني اين است که تسبيحات اربعه که نظام هستي بر آنها مبتني است، سبب تحقّق عرش مربع است و تکوّن عرش مايۀ تحقّق بيتالمعمور، و بالاخره بيتالمعمور سبب تحقّق موجودي طبيعي در عالم طبيعت ميشود که کعبه است و چهار ديوار دارد؛ يعني آنچه در عالم طبيعت است، الگويي از عالم مثال است، عالم مثال خود الگويي از عالم مجردات تام است، و عالم مجردات تام نيز الگويي از اسماي حسناي الهي است که فوق تمام است./ جوادي آملي؛ پيشين؛ ص92.

اينک اين مرکزيت، که جايگاهش از زمين تا اعماق آسمان است، قبلۀ همگان قرار گرفته و همگان را راه نشان است؛ «اِنّها قِبلة مِن مُوضِعها اِلَي السّماء»/ (حر عاملي؛ بيتا؛ ج3؛ ص247). اينجاست که زائران کعبه، تعالي روح يافته و به عرش الهي راه مييابند و از عالم خاک به افلاک معنويت ميرسند. البته طوافکنندۀ ژرفنگر کعبه، خويش را برگرد کعبۀ زميني محصور نميکند بلکه پروازي از زمين به بيتالمعمور و عرش الهي دارد و چنان رفعت و جلال مييابد که به غير از خداي کعبه نميانديشد. هرگاه زائر کعبه با امداد الهي و توفيق حضرت حق به اين مقام دست يافت، همۀ عالم را در حال طواف کعبه ميبيند و مسلمانان را در سفرۀ وحدت و همبستگي ميهمان ميکند و کينه و عداوت از قلب ميزدايد و خويشتن را در پايگاه توحيد محض از هرگونه شرک اعتقادي و دوگانگي رفتار پاک ميکند و همانند حضرت ابراهيم و حضرت اسماعيل (عليهما السلام) با خلوص نيّت و اعمال پاک رو به خداي کعبه مينهد و دست نيايش بلند ميکند که:

"رَبَّنا تَقَبَّل مِنّا اِنَّکَ اَنتَ السَّميعُ العَليمُ"/ سورۀ مبارکۀ بقره (2)؛ آيۀ شريفۀ 127.

حجگزاران بر مدار پاکي کعبه، خويشتن را از هرگونه شرک و آلودگي پاک ميکنند و در چنين جايگاهي با طهارت ظاهر و باطن محبوب خدا ميگردند؛

"وَاللهُ يُحِبُّ المُطَهِّرينَ"/ سورۀ مبارکۀ توبه؛ آيۀ شريفۀ 108،

و با کعبه همراه ميگردند که محور قيام و مقاومت و پايداري تودۀ انسانها براي امتثال دستور حق و پرهيز از باطل و ستيز با ظلم و جور است؛

"جَعَلَ اللهُ الکَعبةَ البَيتَ الحَرامَ قِياماً لِنّاسِ"/ سورۀ مبارکۀ مائده؛ آيۀ شريفۀ 97.

مسلّماً تکيهگاه اين قيام و ستون اين مقاومت و پايۀ اين استقامت که عامل قيام مردم و مقاومت آنها در برابر جبّاران فرومايه است، قوام کعبه و حيات و ادامۀ امر آن است. طوافکنندگان کعبه در صورتي ميتوانند به اهداف بلند و والاي الهي دست يابند که دست در دست يکديگر داده، محوريت کعبه را حفظ کنند و با يکپارچگي، وحدت و انسجام ديني، تاريکيها را بزدايند.

اينک که ايام حج است و ميليونها مسلمان از سراسر جهان به طواف کعبه ميپردازند، فرصت بسيار خوبي است که همۀ مسلمانان از اقشار و طوايف و نژادهاي گوناگون بر محور کعبه، قبلۀ مسلمين، نداي توحيدي سر دهند و خويشتن را از هر گونه تفرقه و اختلاف، کينه، کدورت و دشمني پاک نمايند تا هرچه بيشتر شکوه و جلال اسلام و مسلمانان را در سراسر جهان نظارهگر باشيم. انشاءالله

منابع و مآخذ:

ـ جوادي آملي؛ جرعهاي از صهباي حج؛ نشر مشعر؛ تهران؛ 1384ش.

ـ حر عاملي؛ وسائل الشيعه؛ دارالکتب الاسلاميه؛ تهران؛ بيتا.

ـ مجلسي. محمدباقر؛ بحارالانوار؛ مؤسسة الوفاء؛ بيروت؛ بيتا.

سه‌شنبه 26 مهر 1390 - 14:7

از اين نويسنده يا گزارشگر

*نام:
*ايميل:
نظر شما:

* اختياری