گزارش
محمد عصاريان
«تاريخ نگاران معتقدند که ما نميتوانيم پاياني براي پديدههاي تاريخي معرفي و يا مرز مشخصي معين کنيم بنابراين هرچه پديده تاريخي عظيمتر باشد تأثيرات آن فراگيرتر خواهد بود شايد به همين دليل بوده که واقعه عاشورا تا به امروز تأثيرگذار بوده است. بخش مهمي از اين تأثيرات را مديون کساني هستيم که به ثبت و ضبط و انتقال اين رويدادهاي تاريخي به آيندگان ميپردازند.»
حجت الاسلام سعيد فخرزاده، مسئول واحد تاريخ شفاهي دفتر ادبيات انقلاب اسلامي در آئين رونمائي از کتاب سفير 7 هزار روزه خاطرات سيد محمدتقي موسوي درچهاي، از مبارزان فعال پيش از پيروزي انقلاب اسلامي با تدوين حسين روحاني صدر که با حضور جمعي از پژوهشگران و نويسندگان حوزه تاريخ شفاهي در تالار مرکز آفرينشهاي ادبي حوزه هنري برگزار شد، با عنوان اين مطلب ادامه داد: حوادث انقلاب اسلامي مردم ايران تقريباً از خرداد سال 1342 آغاز و تا بهمن 1357 به ثمر نشسته است ثبت و ضبط و شناساندن پديدههاي مهمي که در جريان پيروزي انقلاب اسلامي به وقوع پيوستند و ويژگيهاي منحصر به فردي هم دارند طبيعتاً نميتواند بيتأثير هم باشد. تاريخ شفاهي يکي از روش هاي منحصر به فرد در زمينه تاريخ نگاري در عصر حاضر است. فخرزاده با اشاره به اينکه بارزترين ويژگي انقلاب اسلامي بعد فرهنگي آن است تصريح کرد: با اين وجود روش تاريخ شفاهي يکي از بهترين روشها براي رسيدن به مفاهيم ارزش انقلاب ما باشد تاريخ شفاهي از رابطه بين انسان با پديده رمزگشائي ميکند اسناد و مدارک بيشتر از کالبد حوادث وقايع تاريخي به ما خبر ميدهند اما ما با تاريخ شفاهي ميتوانيم به کل رابطه انسان با پديده تاريخي توجه کنيم در واقع از فهم و ديدگاه افراد در نگاه به پديده تاريخي استفاده کنيم. مسئول واحد تاريخ شفاهي دفتر ادبيات انقلاب اسلامي خاطرنشان کرد: تاريخ شفاهي اين امکان را فراهم ميکند که اقشار گوناگون جامعه در تاريخ ديده شوند و خاطرات آنها به عنوان منابع مستند و مستدل تاريخي مورد استفاده قرار بگيرند. تاريخ شفاهي اين امکان را فراهم ميکند که همه افراد ميتوانند در تدوين مباني و پديدههاي تاريخ دخل و تصرف داشته باشند. وي با تأکيد بر اينکه تاريخ شفاهي قادر است به حوزه نانوشته وارد شوند افزود: لزوماً همه اسناد و مدارک قادر نيستند همه حوادث مربوط به يک پديده را ثبت و ضبط کند چرا که در طول تاريخ پيروزي انقلاب اسلامي بنابر حساسيتهاي موجود بسياري از اطلاعات به دليل اينکه محفوظ بمانند ثبت و ضبط نميشدند بنابراين براي ورود به اين اطلاعات نانوشته ميتوان از تاريخ شفاهي کمک گرفت قطعاً اين شيوه بايد با تلاش کارشناسان خبره اين حوزه جمعآوري شود تا با دادههاي غلط روبرو نشويم به دليل اينکه کساني که در حوزه تاريخ شفاهي فعاليت ميکنند با اعتقاد قلبي در اين زمينه گام برداشتهاند عمده آثاري که در اين حوزه توليد شدهاند با اقبال عمومي روبرو شدهاند. فخرزاده در پايان يادآور شد: تاکنون 6200 ساعت مصاحبه در واحد تاريخ شفاهي به ثبت رسيده و اين نتيجه مصاحبه با 800 نفر از اقشار مختلف جامعه است که در جريانهاي تاريخي قبل از پيروزي انقلاب اسلامي نقشآفريني کردهاند. واحد تاريخ شفاهي تاکنون موفق به انتشار 33 عنوان کتاب برگزيده از خاطرات افراد و شخصيتهاي مختلف با روش تاريخ شفاهي شده است. حسين زنجاني مسئول دفتر مطالعات پايداري در امور استانها، ديگر مدعو اين مراسم، مهمترين اهداف اين دفتر را زنده نگه داشتن دستاوردهاي انقلاب و دفاع مقدس و معرفي شخصيتهايي که در آن سالها نقشآفريني کردند دانست و افزود: آثاري اين چنيني که به زندگاني مبارزات و فعاليتهاي سياسي و تأثيرگذار در جريان پيروزي انقلاب اسلامي ميپردازند مي توانند چراغ راهي براي فعاليتهاي دفتر مطالعات پايداري در امور استانها باشد. وي ادامه داد: دفتر مطالعات پايداري در امور استانها ميتواند به صورت يک بانک اطلاعات به منظور سوژهيابي براي نويسندگان و پژوهشگران حوزه ادبيات پايداري عمل کند. حسين روحاني صدر، تدوينگر کتاب سفير 7 هزار روزه، در ادامه مراسم با اشاره به مشکلات و سختيهاي نگارش اثري با روش تاريخ شفاهي اظهار داشت: 8 سال صبوري به خرج دادم تا توانستم خاطرات مرحوم آقا سيد تقي درچهاي را جمعآوري کنم ايشان هم براي يادآوري لحظه به لحظه آنچه را که ديده بودند و يا تجربه کرده بودند صبوري کرده و مرا همراهي ميکردند. به ياد دارم که ايشان به من ميگفتند چه فايده دارد که من اين حرفهاي را ميزنم اينجا که فقط داغ دلم تازه ميشود استدلال من هم به ايشان اين بود که حاج آقا شما يک متمسک به قرآن هستيد قصهگوييهائي روان در خود قرآن هم هست اينها همه براي آنست که ما عبرت بگيريم. وي ادامه داد: تاريخ شفاهي بايد شرايط گذشته را براي نسل آينده رقم بزند. با گذشتگان طوري زندگي کنيم که انگار با آنان بودهايم من اين آقا تقي را براي سؤالات ريز و نکتهاي از خاطراتي که تعريف ميکردند بسيار اذيت کردهام تا برايشان يادآوري شود همه تلاشم اين بود که داستان زندگي مردي را روايت کنم که از پرونده مبارزاتي بسياري از مبارزان دوران انقلاب، خاطره و حرف براي گفتن داشت شايد چيزي نزديک به 60 يا 90 ساعت مصاحبه با ايشان داشتم ولي زمان گفتگوي ما بيشتر از اين حرفها است. چون من ساعتها با ايشان مکالمه تلفني داشتهام و درباره موضوعي از خاطره با ايشان گفتگو ميکردم مرحوم درچهاي خاطرات را در فضاي آن روزها بيان ميکرد و براي بيان آنها ايشان را به آن روزها مي بردم. روحاني صدر خاطرنشان کرد: نيت مرحوم درچهاي از بيان خاطرات اين بود که با بيان اين خاطرات عبرتي براي نسل آينده ايجاد شود و اميدوارم در تدوين اين اثر توانسته باشم اين نيت را برسانم منتظر نقد منتقدان حوزه تاريخ نگاري و تاريخ شفاهي درباره اين اثر هستم که بتوانم در چاپهاي بعدي از آنها استفاده کنم. حجت الاسلام سيد محمود دعائي مسئول و نماينده ولي فقيه در مؤسسه اطلاعات نيز در ادامه به بيان شخصيت و آشنائي خود با مرحوم سيد تقي موسوي درچهاي پرداخت و گفت: طلبه نوجواني بودم که بعد از قيام 15 خرداد از کرمان به قم آمدم. از همان ابتدا با نهضت روحانيت آشنا شدم و از همان زمان در کانون مبارزات عليه رژيم پهلوي آغاز و فعال شدم. آيت الله درچهاي با سيماي خوش به دنبال اين بودند که طلاب جوان را براي فعاليتهاي مبارزاتي جذب کنند. مدت آشنائي من با آيت الله درچهاي کوتاه بود ايشان فرد بسيار تودار و کوشا بودند و يکي از هستههاي زيرزميني در مبارزات سياسي و انقلابي قم بودند. سيد تقي موسوي زندگي بسيار سادهاي داشت که براي ما الگو است وي منشأ برکات ثمربخش و ارزشمندي بود و در دوران پس از پيروزي انقلاب حق داشت سهم بسياري از انقلاب نصيب خود کند اما از ماديات فاصله گرفت و خواسته دنيائي نداشت. زندگي ايشان زاهدانه و ساده بود و هنگاميکه از دنيا رخت بربست به جز يک خياط مسکوني اندوختهاي ديگر نداشت از ديگر برکات زندگياي تحمل سالها رنج بيماري و صبوري و مداواي با درد بود که همه اينها ميتواند الگو باشد که همواره تسليم مشيت الهي باشيم. لازم به ذکر است که بخشي از خاطرات حجت الاسلام و المسلمين سيد محمود دعائي مسئول و نماينده ولي فقيه در مؤسسه اطلاعات پيشتر با عنوان گوشهاي از خاطرات حجت الاسلام و المسلمين سيد محمود دعائي با محوريت خاطرات وي از انقلاب و ناگفتههائي از دوران همراهي با امام خميني (ره) توسط نشر عروج به چاپ رسيده است. آيت الله سيد تقي موسوي درچهاي فرزند آيت الله سيد نصرالله درچهاي از نوادگان سيد محمد باقر درچهاي عالم برجسته عصر مشروطه اصفهان در سال 1317 متولد و تحصيلات خود را در مکتب خانه نزد سيد جعفر و دبستان درچهاي با مديرت رضائي و سپس مقدمات دروس حوزوي را در اصفهان به پايان رساند او در کنار دروس حوزوي تحصيلات دبيرستان خود را در مدرسه سعدي و هراتي به پايان برد. وي از سال 34 براي اتمام دورههاي فقه و اصول وارد حوزه علميه قم شد و از بدو ورود به قم در سفرهاي تبليغي عليه خرافات و اعمال غير شرعي فعاليت و سخنراني آغاز کرد. ايشان براي انجام يک سلسله کارهاي تبليغي وارد تهران شدند و در مدرسه برهان شهر ري مستقر شدند در همين دوران از سوي آيت الله کاشاني مأمور تبليغ در بوشهر گرديدند وي پس از فوت آيت الله بروجردي از جمله طلاب فعال در تبليغ مرجعيت آيت الله خميني و با شروع نهضت ايشان به مبارزات پيوست. او در پي سفرهاي متعدد تبليغي براي انتقال اعلاميهها و پيامهاي امام به عراق دستگير و در زندان قزل قلعه شکنجه شد. در جامعه روحانيت مبارز تهران با آقايان آيات: مطهري، بهشتي، باهنر، مهدوي کني، هاشمي رفسنجاني، شاهآبادي، غفاري و ناطق نوري همراه بود. وي سرانجام رنجور از شکنجههاي دوران مبارزه رمضان مبارک سال 1289 دعوت حق را لبيک گفت.
شنبه 26 شهريور 1390 - 15:41