كتاب
ضياء آراسته
از درد سخن گفتن / گزيده شعر مهرداد اوستا ( صد سال شعر فارسي )
پژوهش و گزينش : ساعد باقري و سهيل محمودي
چاپ و شمارگان : اول / 89 ، 3000 نسخه
ناشر : شركت سهامي كتابهاي جيبي وابسته به موسسه انتشارات اميركبير
مقدمه ، غزلها ، قصايد ، چهارپارهها ، مثنويها ، قطعهها ، شعر نو ، رباعيها و واژهنامه بخشهاي مختلف كتاب از درد سخن گفتن را شامل ميشود . مهرداد اوستا در بيستم بهمن 1308 شمسي در شهرستان بروجرد به دنيا آمد . نام اصلي او محمدرضا رحماني ياراحمدي است . خردسالي اوستا در خراسان گذشت و كودكي و بخش از نوجوانياش را در زادگاهش بروجرد پشت سر گذاشت . در نوجواني و پس از پايان دوره ابتدايي به تهران آمد . پس از پايان دبيرستان ، وارد دانشكده معقول و منقول ( الهيات ) شد . سالهايي از جواني را نيز طلبگي كرد . اوستا پس از اخذ مدرك فوق ليسانس به تدريس در دبيرستانها و موسسات آموزش عالي پرداخت . در جواني از طرفداران نهضت ملي كردن صنعت نفت بود و در شهريور 1332 ، مدتي پس از كودتا 28 مرداد ، به سبب طرفداري از دكتر مصدق و نيز نوشتهها و سخنرانيهايش دراينباره دستگير و زنداني شد . اوستا در سال 1339 اولين دفتر شعرش با عنوان « از كاروان رفته » را منتشر ساخت . سه سال بعد نيز مجموعهاي از نثرها و قطعهها و داستانوارهها را با اسم « پاليزبان » منتشر ساخت . اوستا در سال 1340شمسي بيمار و در بيمارستان سرخه حصار بستري ميشود . « از امروز تا هرگز » ، « شراب خانگي ترس محتسب خورده » و « تيرانا » از آثار بعدي مهرداد اوستا است . « امام ، حماسهاي ديگر » مجموعهاي از سرودههاي سالهاي انقلاب و نشانه همراهي اوستا با اين حادثه مهم تاريخ معاصر ايران است . مهرداد اوستا سرانجام روز سه شنبه 17 ارديبهشت سال 1370 شمسي در ساعت يك بعدازظهر در محل كار خود ، شوراي شعر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ، بر اثر سكته قلبي به ديار باقي شتافت . پيكر او در بهشت زهراي (س ) و در آرامگاه تخصصي فرهيختگان به خاك سپرده شد . نويسندگان كتاب حاضر برجستهترين نوع شعر در آثار مهرداد اوستا را قصيده ميدانند محمودي و باقري قصايد اوستا را به مانند بنايي رفيع ميدانند كه ديدار آن از بيرون هر رهگذري را آنچنان مجذوب شكوه و جلال و گستردگي ديوارها و هندسهاش ميسازد ، كه شوق حضور در داخل اين بنا و آشنايي با ريزهكاريهاي و خطوط هندسي و رنگها و بنيانش در بيننده جان ميگيرد . نويسندگان كتاب « از درد سخن گفتن » ادامه ميدهند كه مهرداد اوستا در قصيده نوآيين خود از سادهترين شيوهها در تصويرسازي بهره ميبرد تا زيباترين صورتهاي خيال را خلق كند . اوستا در تصويرگري از راههاي ساده عبور ميكند ؛ اما قدرت خلاقهاش تصاويري پيچيده و بكر و دست نيافتني از اين روشهاي ساده پديد ميآورد . نويسندگان در ادامه اوج تصاوير شعر مهرداد اوستا را استعارهها ميدانند . تركيبها و اضافههاي استعاري كه برجستهترين شيوه شاعري و تصويرپردازي او را نشان ميدهد . باقري و محمودي اوج هنري شاعري اوستا را در عرصه تصويرگري او ميدانند .
برلبي پرسشي آسيمهسرم ، وآنگاه
باز نشنيده مگر پاسخ بيجا من
نويسندگان كتاب حاضر در ادامه واكاوي شيوه شاعري مهرداد اوستا غزلهاي او را پلي ميان غزل سنتي و غزل نو ، و از زمينههاي مهم غزل نيمايي ميدانند كه توجه به موسيقي كلمات از مشخصههاي مهم آنست . آنها استفاده بطني و دروني از موسيقي در كلمات و پيوند و نحوه قرار گرفتن آنها در كنار هم را هنر كمنظير وي ميدانند . باقري و محمودي در ادامه درونمايه هاي ديني و باورمندانه را در آثار دوره هاي گوناگون شعري مهرداد اوستا به خوبي قابل تشخيص ميدانند . نگاه ديني و اجتماعي كه بر برخي از سرودههاي او تابيده و شاعر توانسته آثاري ارجمند در حوزه اعتقادي خويش پديد بياورد . نويسندگان براي مثال به قصيده « آفرين محمد » اشاره ميكنند كه اوستا در آن با همان فخامت و استواري خاص سخن خود به يادكرد پيامبر گرامي اسلام حضرت محمد مصطفي ( ص ) پرداخته است
نه جلوه بود و نه رنگ اين رواق الوان را
نه بر ستاره برآورده چرخ ، دامان را
نه جويبار زمان در فراخناي مكان
نه پرتوي به چراغ زمانه گيهان را
ساعد باقري و سهيل محمودي در پايان مقدمه كتاب خود بر روي اين مساله تاكيد ميكنند كه استاد مهرداد اوستا از اولين شاعراني بوده است كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي در شكلگيري ادبيات انقلاب اسلامي نقش اصلي و پرورش دهنده نسل جديد و جوان را بر عهده داشته است . او هم خود آثاري ارزنده درباره انقلاب اسلامي و حماسه دفاع مقدس خلق كرد و هم راهنما و مراد و مرشد بسياري از رهروان شعر پس از انقلاب و جوانان پرشور و باورمند آنها سالها بود .
در قطعه « رهگذار حيات » از مهرداد اوستا ميخوانيم كه :
همتم را پاي بشكستند و بال
راه ، ناهموار و مقصد ، دور بود
عرصهاي جولانگه طوفان مرگ
چارموج ورطهاي پر شور بود
تنگنايي تنگتر ، دلگيرتر
تيرهتر از تنگناي گور بود
غول ظلمت ، رهزن و مردم شكار
رهگذارش در شبي ديجور بود
يا نزد نوري در اين ره خيمه ، يا
چشم ما در نور باران ، كور بود
با وجود مشربي چونين مرا
جايگه در چشم تنگ مور بود
از درد سخن گفتن / گزيده شعر مهرداد اوستا در چاپ اول خود با شمارگان 3000 نسخه و با قيمت 25000 ريال توسط شركت سهامي كتابهاي جيبي وابسته به موسسه انتشارات اميركبير منتشر شده است .
يكشنبه 19 تير 1390 - 13:49