گفتگو
عليرضا حسيني
گفتوگو با رضا جلوهاي (مدير کل امور مجلس سازمان تبليغات اسلامي)
رضا جلوهاي، متولّد 1354ش. در تهران و فارغالتحصيل رشتۀ هنر از دانشگاه تهران است. وي از سال 1379 همکاري با سازمان تبليغات اسلامي را آغاز کرد. ابتداي کار او در سازمان، در معاونت بازرسي حقوقي و امور مجلس بود. جلوهاي هماکنون مديرکلي ادارۀ امور مجلس سازمان تبليغات اسلامي را بر عهده دارد.
به نظر شما وضعيت جامعه به لحاظ فرهنگ ديني چگونه است؟
در اين زمينه تحليلها و نگاهها متفاوت است. گاهي موضوع را از نگاه شخصي مورد بررسي قرار ميدهيم و تحليل ميکنيم و گاهي با ديد کارشناسي و به عنوان کسي که در يک نهاد فرهنگي مشغول خدمت است. به طور کلّي بايد بگويم که هويت مردم ما با فرهنگ ديني گره خورده است و اين در جامعه کاملاً مشهود است. مردم تعلّق خاصّ خودشان را به اين موضوع دارند و اين از زندگي مردم جدانشدني است! شما خودتان ميبينيد در مناسبتها و همايشها و مراسم مذهبي مردم با چه کثرت و با چه روحيۀ بالايي شرکت ميکنند. اين مسائلي که در جامعه ديده ميشود، مثل بدحجابيها و ناهنجاريهاي ديگر، اينها را نبايد تعميم داد به کلّ جامعه و اين طور نتيجه گرفت که فرهنگ ديني در جامعه ضعيف شده يا اصلاً از بين رفته است! اما به عنوان يک کارشناس مسائل فرهنگي ميگويم که دستگاههاي فرهنگي بايد اهتمام بيشتري داشته باشند، تکاليف و وظايفشان را درست و کامل انجام دهند، و ميانشان هماهنگي وجود داشته باشد. اينها باعث ميشود که مشکلات جامعه درست ديده شود، درست تحليل شود و با آنها به روش مناسب برخورد شود.
در گفتوگوهايي که با برخي از دستاندرکاران امور فرهنگي داشتهايم، اين نظر مطرح شده که طي سه دهة گذشته، در وضعيت فرهنگ ديني جامعه فراز و فرودهايي وجود داشته است. نظر شما چيست؟
قطعاً در هر دهه اتفاقاتي افتاده و تغييراتي رُخ داده و ما به عنوان متولّي فرهنگ ديني در جامعه بايد اين تغييرات و نيازهاي جديد را همواره در نظر داشته باشيم. قطعاً کسي که قبل از پيروزي انقلاب اسلامي با يک تعلّقات و تفکري وارد دورۀ بعد از انقلاب شده، مسائل و مشکلاتي دارد قطعاً وقتي که دهسال ميگذرد و نسل بعدي در جامعه به بلوغ ميرسد و رشد ميکند، نيازها و مسائل ديگري دارد. از سوي ديگر جهان هم در حال تحول است. امروز ما ابزارهاي ارتباطي در اختيار داريم که دهسال يا بيستسال پيش نداشتيم. همة اينها نقش دارند در فراز و فرود فرهنگ جامعه. با توجه به اين تغييرات، نگاهها نيز متفاوت ميشود. ما اين نگاهها را بايد همسو کنيم با آموزههاي ديني.
با توجه به اين روندي که توصيف کرديد، راهکارهاي تبليغ و تعميق فرهنگ ديني چيست؟
ما بايد از روشهاي مختلف استفاده کنيم. تبليغات سنّتي يکي از روشهاي تأثيرگذار است که الآن هم اصل بر تقويت اين روش است. اعزام روحاني به مناسبتهاي مختلف در سطح جامعه، حتّي به دورافتادهترين مناطق، قطعاً اثر ميگذارد. اما اين شايد در همه جا اثرگذار نباشد. جوانها به مسجد گرايش دارند و مسائل مختلف را بررسي ميکنند، اما احتمالاً در آنها شبهاتي نيز وجود دارد. استفاده از فنآوريهاي روز، نرمافزارهاي نوين براي ارتباط با نسل جوان خيلي مؤثر است. شايد من که مقابل شما نشستهام نتوانم آن نياز و آن سؤالي را که داريد، درست جواب بدهم، به دلايل مختلف مثل حيا و... اما از طريق اينترنت اين فضا شکسته شده، و طرف هرگونه مسئلهاي که داشته باشد، بيان ميکند و ما بايد درست، صحيح و کامل اينها را پاسخ بدهيم. اين موضوع در سازمان تبليغات اسلامي مورد توجه قرار گرفته است. شما سايت تبيان را ببينيد، در تمام زمينهها الحمدلله، فعال است. فکر ميکنم سازمان تبليغات در اين زمينه پيشقدم بوده و اقدامات بسيار ارزشمندي انجام داده است.
اُفق آيندة مسائل فرهنگي چطور بايد باشد و ما بايد به کدام سمت برويم و به کجا برسيم؟
اينکه به کدام سمت برويم و به کجا برسيم، مشخص است، يعني شاخص داريم، شاخصهايي داريم که به آنها بايد دست پيدا کنيم و تمام اين شاخصها برگرفته از کتاب و قرآن و در واقع آموزههايي است که ما از اهل بيت (سلامالله عليهم) داريم. معيارها و شاخصها را قرآن و اهل بيت براي ما تعيين کردهاند. براي دستيابي به آن شاخصها بايد برنامهريزي کنيم. شاخصهايي که الآن در تمامي حوزههاي فرهنگي پيشبيني شده، بر اساس سند چشمانداز بيستساله است و همچنين در برنامة پنجم توسعه. در طراحي برنامهها و فعاليتها بايد سعي کنيم که جهت به اين سمت باشد. الآن مهمترينش دستيابي به اهداف سند چشمانداز بيستساله است که رهبر معظّم انقلاب تصريح فرمودند که کلمه به کلمهاش حسابشده است. پس هدف مشخص است که در حوزة فرهنگ ما بايد به کجا برسيم. در طراحيها و برنامهريزيها بايد دقّت کنيم که اگر ما به اين سمت حرکت کنيم، ميتوانيم به آن هدف بزرگ که مدّ نظر مقام معظّم رهبري است، دست پيدا کنيم.
در جامعۀ ما چه آسيبهايي باورهاي ديني مردم را تهديد ميکند و در مقابل اين تهديدها چه کار ميتوانيم بکنيم؟
آنچه به نظر بنده باور مردم را ميتواند دچار آسيب بکند، مسائل متعددي ميتواند باشد. بدعتهايي که الآن شما ميبينيد وجود دارد، نحلههاي انحرافي و حتّي رفتارهاي خود ما. منهاي اين سايتها و ماهوارهها که برخي از اقشار جامعه در برابر آنها خيلي آسيبپذيرند، من به عنوان يک کارشناس در اين حوزه ميتوانم بگويم که رفتارهاي خود ما، يعني مسئولين هم ميتواند موجب آسيب شود. يعني رفتار مسئولين ميتواند باورهاي مردم را دچار مشکل بکند. صداقت، اخلاق، رفتار خوب، شفاف بودن با مردم ميتواند باورهاي آنها را تقويت بکند. انقلاب ما بر اساس ارزشها و اصولي صورت گرفته و بر اساس همان معيارها هم بايد پيش برود. ما که در اين نظام مسئوليت داريم، اگر در اين جهت حرکت نکنيم، به همه چيز ضربه ميزنيم. از طرفي دشمنان ما دارند کار ميکنند. دشمنان ما الآن روي اين قضيه برنامهريزي ميکنند، بودجههاي هنگفتي مصوّب ميکنند، که شايد کلّ بودجه فرهنگي کشور ما درصدي از بودجهاي که آنها براي مقابله با ما مصوّب کردند، نباشد.
به نظر شما سازمان تبليغات اسلامي به عنوان يکي از دستگاههاي مهم در ترويج فرهنگ ديني در جامعه، چه فعاليتهايي را در اين راستا انجام داده يا ميتواند انجام بدهد؟ در حقيقت نقش سازمان در توسعۀ فرهنگ ديني در کشور چيست؟
ببينيد! سازمان تبليغات اسلامي به عنوان يک نهاد تأثيرگذار در جهت گسترش تعميق فرهنگ و ارزشهاي اسلامي در جامعه، مطابق اساسنامهاش، و سند چشمانداز بيستسالة نظام و قانون برنامۀ توسعه، داراي تکاليفي است. اين تکاليف هم قانون است و بايد اجرا شود. در اين راستا سازمان تبليغات دارد حرکت ميکند. برنامهريزيها و فعاليتها همه در آن راستاست. به نظر من سازمان تبليغات اسلامي با برنامهريزيها و فعاليتهايي که ميکند، ميتواند در پيشبرد اهداف فرهنگي مؤثر باشد. مثلاً در تبليغات سنّتي، تبليغات مدرن، در گفتمانهاي ديني که برگزار ميکند، در هنر، مساجد، پژوهش، قرآن، و... دستآوردهاي خوبي هم داشته است.
فعاليت و برنامۀ شاخص سازمان تبليغات اسلامي در اين سالها چه بوده است؟
من فکر ميکنم که مهمترين دستآوردي که سازمان تبليغات اسلامي داشته، استفاده از فنآوري روز براي توسعۀ فرهنگ ديني و ارشاد اسلامي در جامعه است. چيزي که فکر ميکنم نياز جامعه هم هست. اين نشان ميدهد که در سازمان مخاطبشناسي خوبي صورت گرفته و بر اساس آمايش سرزمين، نياز مخاطبان مشخص شده است. بر اين اساس شاخصهايي هم تعريف شده و سازمان تبليغات اسلامي براي دستيابي به اهدافش، قطعاً به ابزاري نياز دارد. سازمان تبليغات به عنوان يک نهاد با اعتبار بودجهاي واقعاً کم، با بسيج فنّي و حرفهاي و تخصصي نيروها و امکانات خود، ارتباط خيلي خوبي با نسل جوان برقرار کرده است. فکر ميکنم اگر اين روند ادامه پيدا کند و تقويت بشود، در آينده خيلي کمک ميکند به پيشبرد اهداف سازمان تبليغات اسلامي.
شما از چه زماني وارد سازمان تبليغات اسلامي شدهايد؟
از سال 1379. زماني که ما اينجا آمديم، اينجا معاونت بازرسي حقوقي و مجلس بود که مسئوليت معاونت را دکتر کامران، نمايندۀ فعلي اصفهان در مجلس شورا اسلامي بر عهده داشتند. بعد از رفتن ايشان، چند صباحي آقاي سليمي معاون بودند. بعد تغيير ساختار پيدا کرد و شد اداره کلّ و آقاي فتحعليزاده مديرکلّ شدند. بعد از ايشان هم آقاي فلاح در معاونت امور را به دست گرفتند. بنده از همان ابتدا در حوزة مجلس کار کردم.
روند تحولات سازمان تبليغات اسلامي را با توجه به اين تغييراتي که شاهد بودهايد، چگونه ارزيابي ميکنيد؟
سازمان الآن نسبت به قبل خيلي دگرگون شده و نميتوان آن را با گذشته مقايسه کرد، هم به لحاظ نوع فعاليت و هم به لحاظ کيفيت فعاليتها و برنامهها. شما فقط يک حوزۀ آي.تي. سازمان را ببينيد که چقدر فعاليت دارد انجام ميدهد، يا در حوزۀ پژوهش ببينيد که سازمان چقدر ورود پيدا کرده است. در بحث ساختار واقعاً تغيير و تحوّل اساسي صورت گرفته است. ببينيد که سطح تحصيلات و سطح کارشناسي سازمان چقدر ارتقا پيدا کرده است. مجموع اين تحولات، تأثيرگذاري سازمان در حوزۀ فرهنگ را بسيار افزايش داده است. اينها شعار نيست بلکه واقعيتهايي است که داريم ميبينيم. نمايندههاي مجلس شوراي اسلامي خيلي مشتاقانه با سازمان برخورد ميکنند وقتي ميبينند در سازمان کارهاي فاخر و ارزشمندي دارد انجام ميشود و ميبينند سازمان حتّي وارد بازيهاي رايانهاي ميشود و در حوزة نرمافزار دارد کار ميکند، يا برنامۀ گفتمانهاي ديني را راهاندازي کرده است. الآن خيلي از دستگاهها در برنامههايي که دارند، از گفتمانهاي ما استفاده ميکنند، از پژوهشهاي ما استفاده ميبرند. در حالي که شايد هنوز در بحث شاخصها در حوزۀ فرهنگ کسي ورود پيدا نکرده، سازمان تبليغات وارد شده و دارد شاخصگذاري ميکند. اينها همه اتفاقاتي است که در اين هفت هشت سالۀ رياست دکتر خاموشي افتاده و واقعيت دارد. شما عملکرد معاونت پژوهشي را نگاه کنيد، عملکرد معاونت فرهنگي را نگاه کنيد، تعاملي که ما الآن در حوزة مجلس داريم، شما بياييد نگاه کنيد گستردگي فعاليتها را و مقايسه کنيد با دورههاي قبل. الآن سازمان تبليغات اسلامي به عنوان يک دستگاه کارشناسي در تمام حوزههاي فرهنگي در مجلس اظهار نظر ميکند. نميگويند اين موضوع ربطي به سازمان تبلغيات ندارد، ميگويند دستگاه فرهنگي است و نظر داده است! کارشناس ما، آقاي فلاح، خود ما و حتّي دکتر خاموشي در مجلس حضور پيدا ميکنند. حالا من در حوزۀ مجلس کمي مفصّل با شما صحبت ميکنم که چه اتفاقات عجيبي افتاده است. بنابراين سازمان ارتقا پيدا کرده، شاخصهايش ارتقا پيدا کرده است. نميخواهم بگويم در دورههاي قبل کار انجام نشده! نه. ولي اين کارهايي که در اين سالهاي اخير ديدهام، خيلي جديد است.
اين ادارۀ کل دقيقاً عنوانش چيست؟
ادارۀ کل امور مجلس، که بخشي از معاونت امور مجلس و استانهاست.
چرا چنين ادارهاي در سازمان تبليغات اسلامي تأسيس شد؟
دستگاهها به طور کلّي، شامل وزارتخانهها، سازمانها، و نهادها، تکاليف و وظايفي دارند و بر اساس قانون، بودجهاي را هم ميگيرند براي اجراي برنامهها که به آن اهداف دست پيدا کنند. يک دستگاهي هم بر اينها نظارت دارد و بايد پاسخگو باشند. مجلس شوراي اسلامي به عنوان يک نهاد نظارتي و قانونگذار، سؤال ميکند و دستگاهها بايد پاسخ بدهند. دستيابي به آن اهداف و به آن برنامهها نيازمند يک بستر مناسب است. يعني شما وقتي ميخواهيد با يک برنامه به يک هدفي دست پيدا کنيد، فعاليتهايي را تعريف ميکنيد که نيازمند اعتبار است و گرفتن اعتبار هم منوط به توجيه شدن دستگاه قانونگذار و نظارتي است. تقريباً ميشود گفت تعامل با مجلس و ارتباط با مجلس، مسير دستيابي به آن اهداف را هموار ميکند. اين فلسفۀ شکلگيري معاونتهاي پارلماني در دستگاههاي اجرايي است. در هماهنگسازي نظرات دستگاهها و نمايندههاي مجلس، معاونت پارلماني حلقۀ واسط است.
وظايف و جايگاه سازماني اين ادارۀ کل را هم توضيح بدهيد.
در مجلس شوراي اسلامي 290 نماينده از حوزههاي مختلف حضور دارند و سازمان تبليغات اسلامي هم در تمامي حوزههاي انتخابيه معمولاً دفتر دارد. قطعاً نقطه نظراتي نمايندهها دارند در رابطه با عملکرد سازمان در حوزۀ انتخابيهشان و نيز در رابطه با کلّيت سازمان تبليغات اسلامي. اين نقطه نظرات از طريق ما منتقل ميشود به سازمان و نقطه نظرات سازمان هم بالعکس منتقل ميشود به نمايندهها براي بحث اعتبارات. سازمان تبليغات اسلامي بر اساس برنامۀ توسعۀ چهارم، تکاليفي را داشته، اسناد تطبيقي و بخشي و فرابخشي، و يک سري تکاليف که به عهدهاش گذاشته شده و اعتباراتي هم مصوّب ميشود. تمامي نيازهاي ما و تمام آن خواستههاي ما در اين اسناد لحاظ نشده است. ما براي بهتر شدن وضعيت، تعاملات و ارتباطاتي با نمايندهها برقرار ميکنيم. طي اين تبادلات هيچ نقطۀ مبهمي براي نمايندهها باقي نميماند. يعني هرگونه سؤال و استعلام و هر گونه ابهامي داشته باشند در رابطه با سازمان تبليغات اسلامي، پاسخ داده ميشود. ارتباطمان با نمايندهها کاملاً شفاف است و الحمدلله يک ارتباط اخلاقمدار و نزديک است. خود اين، يک دستآورد است. يعني ما با اقلّ امکانات مالي و نيروي انساني حتّي، توقّعاتي را که از سازمان ميرفته، برآورده کردهايم. وقتي دولت لايحۀ بودجه را به مجلس ميدهد، سازمان تبليغات اعتباري دارد. آن اعتبار ممکن است متناسب با نياز ما نباشد و ما پيشنهاد ميدهيم به مجلس که اعتبار را افزايش دهند. جالب است تعامل ما با کميسيونها و نمايندهها طوري است که وقتي آنها ميبينند اعتبار ما را، خودشان متوجّه ميشوند که اين اعتبار کافي نيست. اتفاقي که الآن دارد ميافتد اين است که خود نمايندهها پيشنهاد ميدهند بودجه سازمان تبليغات اسلامي تقويت شود. اين روند نشانۀ ارتباط درست و اطلاعرساني صحيحي است که برقرار شده ميان سازمان و مجلس. نمايندهها در جريان فعاليتها و کارهاي سازمان تبليغات هستند، گستردگي کار را ميبينند و در نتيجه اعتبار را که ميبينند، ميگويند اين متناسب با نياز سازمان نيست و ميروند براي تقويت آن.
ما در گذشته ارتباطمان با مجلس، فقط با کميسيون فرهنگي بود. اما اکنون ما نه به عنوان سازمان تبليغات اسلامي بلکه به عنوان کارشناس فرهنگي در کميسيونهاي مختلف حضور داريم و از نقطه نظرات ما استفاده ميشود در حوزة فرهنگ. يعني ما را به عنوان دستگاه کارشناسي شناخته و قبول کردهاند. الآن تعامل تا آن حد شده که سازمان تبليغات اسلامي، در کميسيون امنيت ملّي هم حضور پيدا ميکند و گزارش ميدهد، در کميسيون عمران شرکت ميکند و گزارش ميدهد، در کميسيون اجتماعي شرکت ميکند و گزارش ميدهد، در کميسيون اصل نود شرکت ميکند و گزارش ميدهد. چرا؟ چون قرار است فرهنگ زيرساخت بشود. قرار است فرهنگ پايه باشد. در واقع ما در حوزههاي مختلف حرف براي گفتن داريم. الآن گستردگي کار سازمان تبليغات تا اين حد است.
در برنامههايتان با چه مشکلات و مسائلي روبهرو هستيد؟
به طور کلّي امکانات سازمان محدود است. يعني سازمان متناسب با آن تکاليف و حجم فعاليتهايي که دارد، اعتباراتش کافي نيست. ما هم البته توقّع زيادي نداريم، فقط در همين حد اعتبارات داشته باشيم که بتوانيم پاسخ نمايندهها را بگوييم، به نحو احسن کفايت ميکند! مهمترين مشکل ما در انجام تکاليفمان دو چيز است: يکي نيروي انساني، و دوم اعتبارات. در سالهاي گذشته، با توجهي که رياست محترم جناب آقاي دکتر خاموشي داشتند، و توجّهي که ساير معاونتها داشتند در دادن گزارشها و مخصوصاً معاونت اداري مالي که الحقّ والانصاف کمک حال ما بودند و دست ما را گرفتند، توانستيم تا حدودي ذهنيت نمايندهها را نسبت به سازمان حساس کنيم.
تعامل شما با بخشهاي ديگر سازمان تبليغات اسلامي چطور است؟
نمايندههاي محترم مجلس در حوزههاي مختلف، از سازمان سؤالات و استعلاماتي دارند و گاهي وقتها گزارشهايي بايد به کميسيونهاي تخصصي مجلس داده بشود. تمام اين اطلاعات در اين ادارۀ کل وجود ندارد و بايد از ساير منابع جوابش را جمعآوري کنيم. اين موارد را ما با تعاملي که با ساير قسمتهاي سازمان تبليغات داريم، برآورده ميکنيم. يعني گزارشها جمعبندي ميشود با هم و نهايتاً ارسال ميشود به مجلس. مثلاً در بحث حوزۀ هنري، سال پيش ما از توان و پتانسيلي که آنجا وجود دارد، نمايشگاهي در مجلس برگزار کرديم و آن نمايشها و آن تعامل و آن اطلاعرساني از حوزۀ هنري، منجر به افزايش اعتبار حوزه شد. در نهايت معرفي مجموعهها منجر ميشود به تقويت سازمان تبليغات اسلامي و اين مهم است. تعامل با ساير معاونتها و مؤسسات وابسته، بسيار مؤثر است بر ميزان تعامل ما با مجلس.
با توجه به نامگذاري امسال به عنوان سال همّت مضاعف و کار مضاعف از سوي مقام معظّم رهبري، در اين زمينه چه برنامههايي را شما انجام دادهايد يا در دست اجرا داريد؟
اين را از آقاي فلاح سؤال کنيد خيلي بهتر است! کار و همّت مضاعف خودم در مجلس اين است که سازمان تبليغات اسلامي در تمامي کميسيونهاي مجلس حضور پيدا بکند و مؤثر باشد.
حوزۀ امور مجلس ساختارش محدود است. کارشناسهايي که در اين معاونت هستند، در توسعة امور استانها هم فعاليت ميکنند. تمام کار حوزة امور مجلس، از ورود نامهها و ثبت آنها گرفته تا جلسات و هماهنگيهاي حضور در کميسيونها و حضور در مجلس و جمعآوري اطلاعات و آمار، در همين اتاق انجام ميشود. اين مشکل ساختاري ماست. اگر مشکل ساختاري حل بشود و نيروي انساني کافي وجود داشته باشد، من فکر ميکنم اتفاقات خيلي چشمگيري در حوزۀ امور مجلس بيفتد.
به طور کلّي بايد بگويم که هويت مردم ما با فرهنگ ديني گره خورده است و اين در جامعه کاملاً مشهود است. مردم تعلّق خاصّ خودشان را به اين موضوع دارند و اين از زندگي مردم جدانشدني است! شما خودتان ميبينيد در مناسبتها و همايشها و مراسم مذهبي مردم با چه کثرت و با چه روحيۀ بالايي شرکت ميکنند. اين مسائلي که در جامعه ديده ميشود، مثل بدحجابيها و ناهنجاريهاي ديگر، اينها را نبايد تعميم داد به کلّ جامعه و اين طور نتيجه گرفت که فرهنگ ديني در جامعه ضعيف شده يا اصلاً از بين رفته است!
به عنوان يک کارشناس مسائل فرهنگي ميگويم که دستگاههاي فرهنگي بايد اهتمام بيشتري داشته باشند، تکاليف و وظايفشان را درست و کامل انجام دهند، و ميانشان هماهنگي وجود داشته باشد. اينها باعث ميشود که مشکلات جامعه درست ديده شود، درست تحليل شود و با آنها به روش مناسب برخورد شود.
قطعاً در هر دهۀ انقلاب اتفاقاتي افتاده و تغييراتي رُخ داده و ما به عنوان متولّي فرهنگ ديني در جامعه بايد اين تغييرات و نيازهاي جديد را همواره در نظر داشته باشيم. جهان هم در حال تحول است. امروز ما ابزارهاي ارتباطي در اختيار داريم که دهسال يا بيستسال پيش نداشتيم. همة اينها نقش دارند در فراز و فرود فرهنگ جامعه. با توجه به اين تغييرات، نگاهها نيز متفاوت ميشود. ما اين نگاهها را بايد همسو کنيم با آموزههاي ديني.
ما بايد از روشهاي مختلف استفاده کنيم. تبليغات سنّتي يکي از روشهاي تأثيرگذار است که الآن هم اصل بر تقويت اين روش است. اعزام روحاني به مناسبتهاي مختلف در سطح جامعه، حتّي به دورافتادهترين مناطق، قطعاً اثر ميگذارد. اما اين شايد در همه جا اثرگذار نباشد. جوانها به مسجد گرايش دارند و مسائل مختلف را بررسي ميکنند، اما احتمالاً در آنها شبهاتي نيز وجود دارد. استفاده از فنآوريهاي روز، نرمافزارهاي نوين براي ارتباط با نسل جوان خيلي مؤثر است.
شايد من که مقابل شما نشستهام نتوانم آن نياز و آن سؤالي را که داريد، درست جواب بدهم، به دلايل مختلف مثل حيا و... اما از طريق اينترنت اين فضا شکسته شده، و طرف هرگونه مسئلهاي که داشته باشد، بيان ميکند و ما بايد درست، صحيح و کامل اينها را پاسخ بدهيم. اين موضوع در سازمان تبليغات اسلامي مورد توجه قرار گرفته است. شما سايت تبيان را ببينيد، در تمام زمينهها الحمدلله، فعال است. فکر ميکنم سازمان تبليغات در اين زمينه پيشقدم بوده و اقدامات بسيار ارزشمندي انجام داده است.
اينکه به کدام سمت برويم و به کجا برسيم، مشخص است، يعني شاخص داريم، شاخصهايي داريم که به آنها بايد دست پيدا کنيم و تمام اين شاخصها برگرفته از کتاب و قرآن و در واقع آموزههايي است که ما از اهل بيت (سلامالله عليهم) داريم. معيارها و شاخصها را قرآن و اهل بيت براي ما تعيين کردهاند. براي دستيابي به آن شاخصها بايد برنامهريزي کنيم.
شاخصهايي که الآن در تمامي حوزههاي فرهنگي پيشبيني شده، بر اساس سند چشمانداز بيستساله است و همچنين در برنامة پنجم توسعه. در طراحي برنامهها و فعاليتها بايد سعي کنيم که جهت به اين سمت باشد. الآن مهمترينش دستيابي به اهداف سند چشمانداز بيستساله است که رهبر معظّم انقلاب تصريح فرمودند که کلمه به کلمهاش حسابشده است. پس هدف مشخص است که در حوزة فرهنگ ما بايد به کجا برسيم.
آنچه به نظر بنده باور مردم را ميتواند دچار آسيب بکند، مسائل متعددي ميتواند باشد. بدعتهايي که الآن شما ميبينيد وجود دارد، نحلههاي انحرافي و حتّي رفتارهاي خود ما. منهاي اين سايتها و ماهوارهها که برخي از اقشار جامعه در برابر آنها خيلي آسيبپذيرند، من به عنوان يک کارشناس در اين حوزه ميتوانم بگويم که رفتارهاي خود ما، يعني مسئولين هم ميتواند موجب آسيب شود.
رفتار مسئولين ميتواند باورهاي مردم را دچار مشکل بکند. صداقت، اخلاق، رفتار خوب، شفاف بودن با مردم ميتواند باورهاي آنها را تقويت بکند. انقلاب ما بر اساس ارزشها و اصولي صورت گرفته و بر اساس همان معيارها هم بايد پيش برود. ما که در اين نظام مسئوليت داريم، اگر در اين جهت حرکت نکنيم، به همه چيز ضربه ميزنيم. از طرفي دشمنان ما دارند کار ميکنند. دشمنان ما الآن روي اين قضيه برنامهريزي ميکنند، بودجههاي هنگفتي مصوّب ميکنند، که شايد کلّ بودجه فرهنگي کشور ما درصدي از بودجهاي که آنها براي مقابله با ما مصوّب کردند، نباشد.
سازمان تبليغات اسلامي به عنوان يک نهاد تأثيرگذار در جهت گسترش تعميق فرهنگ و ارزشهاي اسلامي در جامعه، مطابق اساسنامهاش، و سند چشمانداز بيستسالة نظام و قانون برنامۀ توسعه، داراي تکاليفي است. اين تکاليف هم قانون است و بايد اجرا شود. در اين راستا سازمان تبليغات دارد حرکت ميکند. برنامهريزيها و فعاليتها همه در آن راستاست.
من فکر ميکنم که مهمترين دستآوردي که سازمان تبليغات اسلامي داشته، استفاده از فنآوري روز براي توسعۀ فرهنگ ديني و ارشاد اسلامي در جامعه است. چيزي که فکر ميکنم نياز جامعه هم هست. اين نشان ميدهد که در سازمان مخاطبشناسي خوبي صورت گرفته و بر اساس آمايش سرزمين، نياز مخاطبان مشخص شده است.
بر اين اساس شاخصهايي هم تعريف شده و سازمان تبليغات اسلامي براي دستيابي به اهدافش، قطعاً به ابزاري نياز دارد. سازمان تبليغات به عنوان يک نهاد با اعتبار بودجهاي واقعاً کم، با بسيج فنّي و حرفهاي و تخصصي نيروها و امکانات خود، ارتباط خيلي خوبي با نسل جوان برقرار کرده است. فکر ميکنم اگر اين روند ادامه پيدا کند و تقويت بشود، در آينده خيلي کمک ميکند به پيشبرد اهداف سازمان تبليغات اسلامي.
سازمان الآن نسبت به قبل خيلي دگرگون شده و نميتوان آن را با گذشته مقايسه کرد، هم به لحاظ نوع فعاليت و هم به لحاظ کيفيت فعاليتها و برنامهها. شما فقط يک حوزۀ آي.تي. سازمان را ببينيد که چقدر فعاليت دارد انجام ميدهد، يا در حوزۀ پژوهش ببينيد که سازمان چقدر ورود پيدا کرده است. در بحث ساختار واقعاً تغيير و تحوّل اساسي صورت گرفته است. ببينيد که سطح تحصيلات و سطح کارشناسي سازمان چقدر ارتقا پيدا کرده است. مجموع اين تحولات، تأثيرگذاري سازمان در حوزۀ فرهنگ را بسيار افزايش داده است.
نمايندههاي مجلس شوراي اسلامي خيلي مشتاقانه با سازمان برخورد ميکنند وقتي ميبينند در سازمان کارهاي فاخر و ارزشمندي دارد انجام ميشود و ميبينند سازمان حتّي وارد بازيهاي رايانهاي ميشود و در حوزة نرمافزار دارد کار ميکند، يا برنامۀ گفتمانهاي ديني را راهاندازي کرده است. الآن خيلي از دستگاهها در برنامههايي که دارند، از گفتمانهاي ما استفاده ميکنند، از پژوهشهاي ما استفاده ميبرند.
در حالي که شايد هنوز در بحث شاخصها در حوزۀ فرهنگ کسي ورود پيدا نکرده، سازمان تبليغات وارد شده و دارد شاخصگذاري ميکند. اينها همه اتفاقاتي است که در اين هفت هشت سالۀ رياست دکتر خاموشي افتاده و واقعيت دارد. شما عملکرد معاونت پژوهشي را نگاه کنيد، عملکرد معاونت فرهنگي را نگاه کنيد، تعاملي که ما الآن در حوزة مجلس داريم، شما بياييد نگاه کنيد گستردگي فعاليتها را و مقايسه کنيد با دورههاي قبل.
الآن سازمان تبليغات اسلامي به عنوان يک دستگاه کارشناسي در تمام حوزههاي فرهنگي در مجلس اظهار نظر ميکند. نميگويند اين موضوع ربطي به سازمان تبلغيات ندارد، ميگويند دستگاه فرهنگي است و نظر داده است! کارشناس ما، آقاي فلاح، خود ما و حتّي دکتر خاموشي در مجلس حضور پيدا ميکنند. بنابراين سازمان ارتقا پيدا کرده، شاخصهايش ارتقا پيدا کرده است. نميخواهم بگويم در دورههاي قبل کار انجام نشده! نه. ولي اين کارهايي که در اين سالهاي اخير ديدهام، خيلي جديد است.
دستگاهها به طور کلّي، شامل وزارتخانهها، سازمانها، و نهادها، تکاليف و وظايفي دارند و بر اساس قانون، بودجهاي را هم ميگيرند براي اجراي برنامهها که به آن اهداف دست پيدا کنند. يک دستگاهي هم بر اينها نظارت دارد و بايد پاسخگو باشند. مجلس شوراي اسلامي به عنوان يک نهاد نظارتي و قانونگذار، سؤال ميکند و دستگاهها بايد پاسخ بدهند.
دستيابي به آن اهداف و به آن برنامهها نيازمند يک بستر مناسب است. يعني شما وقتي ميخواهيد با يک برنامه به يک هدفي دست پيدا کنيد، فعاليتهايي را تعريف ميکنيد که نيازمند اعتبار است و گرفتن اعتبار هم منوط به توجيه شدن دستگاه قانونگذار و نظارتي است. تقريباً ميشود گفت تعامل با مجلس و ارتباط با مجلس، مسير دستيابي به آن اهداف را هموار ميکند. اين فلسفۀ شکلگيري معاونتهاي پارلماني در دستگاههاي اجرايي است. در هماهنگسازي نظرات دستگاهها و نمايندههاي مجلس، معاونت پارلماني حلقۀ واسط است.
در مجلس شوراي اسلامي 290 نماينده از حوزههاي مختلف حضور دارند و سازمان تبليغات اسلامي هم در تمامي حوزههاي انتخابيه معمولاً دفتر دارد. قطعاً نقطه نظراتي نمايندهها دارند در رابطه با عملکرد سازمان در حوزۀ انتخابيهشان و نيز در رابطه با کلّيت سازمان تبليغات اسلامي. اين نقطه نظرات از طريق ما منتقل ميشود به سازمان و نقطه نظرات سازمان هم بالعکس منتقل ميشود به نمايندهها براي بحث اعتبارات.
سازمان تبليغات اسلامي بر اساس برنامۀ توسعۀ چهارم، تکاليفي را داشته، اسناد تطبيقي و بخشي و فرابخشي، و يک سري تکاليف که به عهدهاش گذاشته شده و اعتباراتي هم مصوّب ميشود. تمامي نيازهاي ما و تمام آن خواستههاي ما در اين اسناد لحاظ نشده است. ما براي بهتر شدن وضعيت، تعاملات و ارتباطاتي با نمايندهها برقرار ميکنيم. طي اين تبادلات هيچ نقطۀ مبهمي براي نمايندهها باقي نميماند. يعني هرگونه سؤال و استعلام و هر گونه ابهامي داشته باشند در رابطه با سازمان تبليغات اسلامي، پاسخ داده ميشود.
ارتباطمان با نمايندهها کاملاً شفاف است و الحمدلله يک ارتباط اخلاقمدار و نزديک است. خود اين، يک دستآورد است. يعني ما با اقلّ امکانات مالي و نيروي انساني حتّي، توقّعاتي را که از سازمان ميرفته، برآورده کردهايم. وقتي دولت لايحۀ بودجه را به مجلس ميدهد، سازمان تبليغات اعتباري دارد. آن اعتبار ممکن است متناسب با نياز ما نباشد و ما پيشنهاد ميدهيم به مجلس که اعتبار را افزايش دهند. جالب است تعامل ما با کميسيونها و نمايندهها طوري است که وقتي آنها ميبينند اعتبار ما را، خودشان متوجّه ميشوند که اين اعتبار کافي نيست.
اتفاقي که الآن دارد ميافتد اين است که خود نمايندهها پيشنهاد ميدهند بودجه سازمان تبليغات اسلامي تقويت شود. اين روند نشانۀ ارتباط درست و اطلاعرساني صحيحي است که برقرار شده ميان سازمان و مجلس. نمايندهها در جريان فعاليتها و کارهاي سازمان تبليغات هستند، گستردگي کار را ميبينند و در نتيجه اعتبار را که ميبينند، ميگويند اين متناسب با نياز سازمان نيست و ميروند براي تقويت آن.
ما در گذشته ارتباطمان با مجلس، فقط با کميسيون فرهنگي بود. اما اکنون ما نه به عنوان سازمان تبليغات اسلامي بلکه به عنوان کارشناس فرهنگي در کميسيونهاي مختلف حضور داريم و از نقطه نظرات ما استفاده ميشود در حوزة فرهنگ. يعني ما را به عنوان دستگاه کارشناسي شناخته و قبول کردهاند.
الآن تعامل تا آن حد شده که سازمان تبليغات اسلامي، در کميسيون امنيت ملّي هم حضور پيدا ميکند و گزارش ميدهد، در کميسيون عمران شرکت ميکند و گزارش ميدهد، در کميسيون اجتماعي شرکت ميکند و گزارش ميدهد، در کميسيون اصل نود شرکت ميکند و گزارش ميدهد. چرا؟ چون قرار است فرهنگ زيرساخت بشود. قرار است فرهنگ پايه باشد. در واقع ما در حوزههاي مختلف حرف براي گفتن داريم. الآن گستردگي کار سازمان تبليغات تا اين حد است.
به طور کلّي امکانات سازمان محدود است. يعني سازمان متناسب با آن تکاليف و حجم فعاليتهايي که دارد، اعتباراتش کافي نيست. ما هم البته توقّع زيادي نداريم، فقط در همين حد اعتبارات داشته باشيم که بتوانيم پاسخ نمايندهها را بگوييم، به نحو احسن کفايت ميکند!
مهمترين مشکل ما در انجام تکاليفمان دو چيز است: يکي نيروي انساني، و دوم اعتبارات. در سالهاي گذشته، با توجهي که رياست محترم جناب آقاي دکتر خاموشي داشتند، و توجّهي که ساير معاونتها داشتند در دادن گزارشها و مخصوصاً معاونت اداري مالي که الحقّ والانصاف کمک حال ما بودند و دست ما را گرفتند، توانستيم تا حدودي ذهنيت نمايندهها را نسبت به سازمان حساس کنيم.
نمايندههاي محترم مجلس در حوزههاي مختلف، از سازمان سؤالات و استعلاماتي دارند و گاهي وقتها گزارشهايي بايد به کميسيونهاي تخصصي مجلس داده بشود. تمام اين اطلاعات در اين ادارۀ کل وجود ندارد و بايد از ساير منابع جوابش را جمعآوري کنيم. اين موارد را ما با تعاملي که با ساير قسمتهاي سازمان تبليغات داريم، برآورده ميکنيم. يعني گزارشها جمعبندي ميشود با هم و نهايتاً ارسال ميشود به مجلس.
مثلاً در بحث حوزۀ هنري، سال پيش ما از توان و پتانسيلي که آنجا وجود دارد، نمايشگاهي در مجلس برگزار کرديم و آن نمايشها و آن تعامل و آن اطلاعرساني از حوزۀ هنري، منجر به افزايش اعتبار حوزه شد. در نهايت معرفي مجموعهها منجر ميشود به تقويت سازمان تبليغات اسلامي و اين مهم است. تعامل با ساير معاونتها و مؤسسات وابسته، بسيار مؤثر است بر ميزان تعامل ما با مجلس.
يكشنبه 5 دی 1389 - 10:33