گزارش
ريحانه فتحي ثاني
اهالي ادب در هر كجا ردپاي خود را باقي ميگذارند، ملتي كه ادب دوست و شاعر و نويسنده پرور باشد بنا به ظرف مكان و زمان خود مي تواند اثر بيافريند و آن را با ابزارهاي مختلف به نمايش بگذارد. ابزارهايي كه گاه بسيار دم دستي مي نمايد، همچون اشعار و جملاتي كه بر بدنه، گلگير و آينه اتوبوسها، مينيبوسها، كاميونها، وانتبارها و حتي تراكتورها نوشته ميشود.
ادبياتي جان گرفته در فيزيك شهري كه گاهي بسيار پيش پا افتاده جلوه ميكند، ادبياتي كه بخشي از ادبيات شفاهي اين سرزمين است.ادبياتي كه اگرچه فاهر نمي توان نامش نهاد ولي بازتاب فرهنگ قشري از مردمان اهل ذوق و ادب است. ادبياتي كه نمايانگر اعتقادات، باورها، عواطف و منويات دروني دسته اي انسانها را آن قدر مختصر كرده كه در كمترين حجم كلمات، ميتوان معاني را دريافت.
به گزارش روابط عمومي سازمان تبليغات اسلامي، ادبيات جادهاي ادبياتي است كه اگر در آن نيك بنگريم ميتوان به سطحي از فرهنگ معنوي مردم آن سرزمين پي برد. ادبيات عامه اي كه در دل خود درون مايههاي مذهبي (توكل و توسل به ائمه معصومين، دعا، دفع چشم زخم)، عشق (عشق الهي، عشق زميني)، احساس غم و غربت، زندگي و مرگ، پهلواني و قلندري و مسائل روز (ترانههاي روز، عناوين فيلمها، تكيه كلامها و ديالوگهاي فيلمها و سريالها) و نفس سفر را جاي دادهاند و با گذر زمان هنوز مخاطبان خاص خود را دارد و چشم هر بينندهاي را در جاده براي چند لحظه به تماشايش وا مي دارد . جملاتي كه ممكن است هركدام از ما تعدادي از آن جملات را از حفظ باشيم.
البته اين ادبيات عامه پسند از ادب كهن سرچشمه گرفتهاند ولي تلفيق، تغيير و خلق کنايات و تلميحات بکر هم از سوي اهالي ذوق و ادب روحي در كلمات ميدمدكه در جايگاه خود در اندك زماني همه گير ميشود و به جهت حضور خود در فضاي شهري در معرض ديد مخاطبان بسياري در همه اقشار جامعه قرار ميگيرد.
شايد از مشاهده ادبيات جادهاي در مسيرهاي شهري و يا بين شهري بود كه برخي از متوليان فرهنگي سعي در بكار بستن كتابهاي بسيار كم حجم و عامه پسند در فضاهاي شهري همچون مترو و اتوبوس كردند. درواقع ادبيات عامه پسند جاي خود را ناخودآگاه در محيطهاي مختلف به فراخور نياز به حضورش باز ميكند.
در ابتداي طرح آزمايشي کتاب اتوبوس، شهروندان هفتهاي دو بار شاهد كتابهاي تازهاي در باجه كتاب اتوبوس بودند كتابهايي گه با تيراژ20000 جلد، شارژ ميشدند و در حال حاضر شمارگان كتاب اتوبوس به ٥٠هزار رسيده است. عمده اين كتابها با موضوعات اخلاق شهروندي، حقوق شهروندي، مسائل سلامت و پزشکي، گزيده سخنان بزرگان و گزيده رمان هاي فارسي و انگليسي، تدوين شدهاند و هفته اي يك بار تعويض ميشوند.
كتابهاي مترو هم به فراخور پر كردن اوقاع فراغت شهروندان در مترو با موضوعات مختلف و جهت ارتقاي فرهنگ كتاب و كتابخواني در كشور با افزايش ويترينهاي كتاب در فضاهاي عمومي شهر تبيين شده است. هدف از اجراي اين طرح هم، انتقال غير مستقيم پيام هاي آموزنده فرهنگ شهرنشيني به شهروندان از سوي مسوولين اعلام شده است.
اين حركت فرهنگي مورد توجه و استقبال بسياري از شهروندان قرار گرفته است. در وبلاگ يكي از شهروندان http://bookish.blogfa.com/cat-10.aspx)) در ارتباط با كتابهاي مترو ميخوانيم:
«کتابهاي مترو کتابهاي کوچيکي هستند تقريبا مربع شکل با ابعاد 5/15 * 15 سانتيمتر که بيشتر از عکس و کاريکاتور پر شدهاند تا متن و توضيح و در يک سفر با مترو به راحتي و سرعت خونده ميشن. اغلب هم طنز هستند با موضوعات اجتماعي. هر بار يه موضوع, يه نويسنده, يه گرافيست يا يه کارکاتوريست, اين مجموعه را کار ميکنه و نشر شهر هم به چاپ ميرسونه. قيمتشون هم جلدي 200 تومنه. نکته جالب اين که تا جايي که من تحقيق کردم هيچ جا به جز ايستگاههاي مترو هم به فروش نميرسه, حتي در نمايندگيهاي خود نشر شهر! البته تو نمايشگاه کتاب امسال غرفه داشتند و ميفروختن.»
از اين رو، در پروتال خبرگزاي مهر سازمان تبليغات اسلامي، به نقل از يكي از مسوولين نمايشگاههاي تاب مترو هم ميخوانيم: کتاب هايي چون دا، کوچه نقاش ها، من او، کشتي پهلو گرفته، اشکانه، نشت نشا، خاک هاي نرم کوشک، اقليت، آن ها، گريه هاي امپراتور از نويسندگاني چون رضا اميرخاني، سيدمهدي شجاعي، ابراهيم حسن بيگي، فاضل نظري، سعيد عاکف و ... بيشترين فروش را به خود اختصاص داده اند.
با نگاهي گذارا به عناوين كتابهاي فوق همچون دا ميتوان دانست كه بيشتر اين كتابها براي انتشارات سوره مهر وابسته به سازمان تبليغات اسلامي است كه با حضورش در ميان ساير كتابها توانست ميزان فروش نمايشگاه كتاب مترو و انتشارات سوره مهر را ارتقا ببخشد.
از بازخوردهاي مختلف آمدن كتاب به ميان مردم و افزايش دسترسي به مكانهاي خريد كتاب و خارج كردن مراكز خريد آنان از انحصارگرايي و افزايش ويترينهاي كتاب ميتوان به اين نتيجه رسيد كه راه يافتن كتاب به مكانهاي ديگر همچون سوپر ماركت ها در افزايش امكان خريد كتاب و ارتقاي فرهنگ كتاب و كتابخواني در كشور ميتواند موثر واقع شود.
در همين راستا اگر در اين روزها به پورتال انتشارات سوره مهر مراجعه كنيد مي توانيد گزارش محمد حمزهزاده را با عنوان «بسته كتاب خانواده، تمام كشور را در بر ميگيرد» را بخوانيد. در بخشي از اينگزار ازبان مديرعامل اين انتشارات ميخوانيم:
«ايده «بسته كتاب خانواده» در اصل كتابهايي در يك بسته است كه در هر هفته، براي همه اعضاء خانواده به لحاظ سني، محتوا دارد كه بخشي از اين محتوا هم برگرفته از توليدات كتابهاي سوره مهر است كه براي اين بسته طراحي و باز توليد شده است.رمانهايي وجود دارد كه در چند قسمت و با توجه به حوصله مخاطب و توان مطالعه وي، تنظيم و براي كودكان و نوجوانان گنجانده ميشود».
وي در پايان مطلب خود اين پروژه را بي سابقه قلمداد ميكند و بخش فرهنگسازي، توجيه و اطلاعرساني «بسته كتاب خانواده» را مهم ميداند، چه فروشندگان و صاحبان مراكز عرضه محصولات كه سابقه اين كار را نداشته و ترديدهايي نسبت به اين طرح دارند و چه مردم در محلات و يا حتي نويسندگان كه ممكن است به اين كار نقد داشته باشند.
وي در انتها ميگويد: «بايد در به سرانجام رسيدن آن كمك كنند، اميدواريم ساير رسانهها نيز وارد اين فضا شده و نقد و نظرات موافق و مخالف را ارائه و جريانساز باشند تا اين طرح در شرايط بهتري امكان اجرا داشته باشد».
در اين بين نزديكي زبان نويسنده كتب به زمانه و پاسخگو بودن به نيازهاي مختلف شهروندان ميتواند سوره مهر را در اين مسير سرعت بخشد. چراكه در اين شكل با مردم زمانه بودن، اثر را زنده نگاه ميدارد و ميگذارد كه در ميان مخاطبان خودش به حيات خود ادامه دهد و در مسير خود و مخاطب را تكامل بخشد.
گفتني است، با توجه به حركتهاي مشابه در خارج از كشور و برنامه ريزي براي توزيع با مهم دانستن پراكندگي مخاطبان در مناطق شهري و بافت فرهنگي و اجتماعي آنها در زمانبنديهاي مناسب و همراه ساختن اين طرح با تبليغات در رسانههاي مكتوب و شفاهي ميتوان اميدوار بود كه اين طرح پا گرفته و در گذر زمان در سطح تهران و ساير استانهاي كشورمان با توجه به دامنه اجراي طرح، همهگير شود.
دوشنبه 24 آبان 1389 - 15:14