گزارش
ريحانه فتحي ثاني
صحبت از ادبيات دفاعمقدس سر دراز دارد و اين مجال اندك. در اين فرصت كوتاه اگر به اين مقوله نيك بنگريم بنا بهگفته كارشناسان درمييابيم كه شعر و خاطرهگويي و تكداستان در مقايسه با ديگر شاخههاي ادبيات دفاع مقدس رشد چشمگيري داشته است، بهگونهاي كه در محتوا و هم در تکنيک حرف بسياري براي گفتن در قالبهاي كهن و نو دارد.
همچنين، يكي از ويژگيهاي ادبيات دفاع مقدس در قالب شعر و يا داستان الگودهي ميباشد بهگونه اي كه تصويري كه از شهيدان و فرماندهان آمده در كتب همان تصوير ذهني مخاطبان اين كتب داستاني است.
بهگزارش روابطعمومي سازمان تبليغاتاسلامي، بنا بهگفته حسين فتاحي هر پديده و مسئلهاي چه بخواهيم و چه نخواهيم تاثير خود را بر اجتماع ميگذارد، براي نمونه هنگام وقوع جنگ اعضاي آن جامعه براي دفاع از ميهن خود به ميدان ميآيند كه خود بهخود موجب ورود احساسات، استعدادها و استدلات عقلي به اين عرصه ميشود.
زهره شريعتي هم در اينراستا، ميگويد: «درطول چند سال اخير نمونههايي همچون رمان «شطرنج با ماشين قيامت»، در زمينه دفاع مقدس نوشته شده است که بيانگر چشماندازي روشن در زمينه رماننويسي در اين عرصه است».
وي افزود: «با اين وجو،د دفاع مقدس در بخش داستان کوتاه و تکداستان نمود بهتر و وسيعتري دارد. داستان بلند و رمان به دليل ويژگيهاي خاص و مشکل بودن، رشد چنداني نداشته و قدم هاي اوليه را پشتسر ميگذارد».
جعفر براهيمي (شاهد) هم در ادامه، گفت: «نويسنده براي نوشتن شعر و داستان در اين حوزه بايد احساس نياز بکند، به گونه اي که با نوشتن و قلم زدن درباره ارزش هايي همچون ايثار و دفاع نياز روحياش برطرف شود».
برخي همچون ميرشكاك هم در اين ميانه بهفكر راهاندازي دانشكده ادبيات دفاع مقدس افتادهاند.
وي درباره تأسيس دانشکدهاي براي ادبيات دفاع مقدس داده شد و به آن عمل نشد، توضيح داد: «ما ساليان پيش، پيشنهاد داديم که در دانشگاه امام حسين (ع) رشتهاي براي ادبيات مقدس بگذارند که برويم بچه بسيجيهايي را که درگير جنگ بودند، بياوريم و شيوه نوشتن شعر و داستان را به آن ها ياد بدهيم، اما اين برنامه تاکنون اجرا نشده است».
احمد عربلو ديگر نويسنده ومنتقد ادبيات دفاع مقدس، به عنوان يک نويسنده در مورد بهره و استفاده نويسندگان ادبيات حوزه دفاع مقدس از قالب نيز، گفت: «در بخش خاطره و قالب خاطره نويسي موفق عمل کردهايم، به جهت آنکه در دوره اي رزمندههاي زيادي پس از جنگ شروع به خاطره نويسي کردهاند و بهواسطه گردآوري دفتر حوزه مقاومت و حوزه هنري مجموعه مقالات کاملتري از خاطرات جنگ را در دسترس داريم».
همچنين، عربلو در مورد آثار منتشرشده معتقد است: «آنچه که تا به حال نگاشته و باقي است کارهاي مفيد و خوب اما بسيار ناقص است که با جرات بايد افزود که حق دفاع مقدس در آنها ادا نشده است».
سيداسم ياحسيني با نگاه ديگر در توضيح نگاه نخبهگرايانه بهجنگ تحميلي گفت: «تا بهحال بيشتر بهخاطرات مسوولان نظامي پرداختهايم و به همين دليل از بسياري لايه هاي دفاع مقدس غافل شدهايم و آنها را ناشناخته گذاشتهايم، پس امروز زمان اين رسيده که نگاهمان را واقعيتر و عينيتر کرده و عرصه دفاع مقدس را نه تنها به عنوان پديده اي نظامي يا عرفاني بلکه به عنوان بخشي از تاريخ ايران نيز بررسي کنيم».
در ادامه بايد گفت، در ادبيات دفاع مقدس خواننده با جهانبيني الهي همراه ميشود كه در آن ايستادگي در مقابل بيرحمي و زورگويي و استعمارگري بهنمايش درآمده است و عوامل زورگو مذمت شدهاند و مفاهيم اسلامي و انساني در كلمات جان گرفتهاند.
در شعر دفاع مقدس خوانندگان اين گونه الهامات شاعرانه را درمي يابند و با شخصيتهاي داستاني زندگي ميكنند، بدون آنكه در فضاي فيزيكي جبهه قرار گيرند. در اين ميان اگر نويسنده دفاع مقدس و ادبيات ارائه شده با جهان بيني الهي نزديكتر شوند، درتأثيرگذاري و باورپذيري مخاطبان سهم بيشتري خواهد داشت و مخاطبان بيش از پيش با اين نويسنده همراه خواهند شد.
دكتر قاليباف هم در اين باره، عنوان كرده است: «رشادتهاي عمليات كربلاي 5 را الگو قرار دهيم اضافه كرد: در اين ميان بايد به زيباييها توجه كنيم، ارزشهاي ديني را ببينيم و ارزشهاي علمي را قدر بدانيم. آنجا كه به جهت كاربردي مورد نياز است، شاخصسازي كنيم و در زندگي فردي و اجتماعي مورد توجه قرار دهيم».
افزون بر اينمطلب، امروزه ادبيات علاوه بر جذب مخاطبان به گذران اوقات فراغت خوانندگان و فعال نمودن بخشهاي فرهنگي و ادبي در كشور ميانجامد و بهعنوان يكي از اسناد تاريخي مورد حساب واقع ميشود و اين يكي از مزيتهايي است که مي تواند ادبيات دفاع مقدس بر تاريخ شکوهمند انقلاباسلامي داشته باشد. بنابراين لازم است بيش از پيش بهناگفته هاي دوران دفاعمقدس توجه شود.
البته ناگفته نماند كه اين عرصه مردانه بدينعلت كه زنان در اين عرصه بسيار كم قلم زدهاند، همچون ساير عرصهها نيازمند بهروز رساني و ورود نمادهاي تازه و بديع است كه در گذر زمان همچنان تازگي و طراوت خود را حفظ كند؛ از سوي ديگر مطالعه روزافزون نويسندگان اينعرصه و آگاه شدن از خاطرات ناگفته رزمندگان راميطلبد تا با قلمي خارج از ورطه تكرار و سفارشگونه، بهگونهاي كه مخاطب آن را متفاوتتر از دير آثار ارائه شده در اين عرصه بيابد و با الگو گيري مناسب، الگوهاي سازنده و موثر هم ارائه دهد.
سهشنبه 9 شهريور 1389 - 11:40