گزارش بازديد دبير شوراي فرهنگ عمومي از پايگاه داده‌هاي ديني سازمان تبليغات اسلامي

مهندس منصور واعظي دبير شوراي فرهنگ عمومي کشور به همراه جمعي از كارشناسان اين شورا از بخش‌هاي مختلف پايگاه داده‌هاي ديني ـ فرهنگي معاونت پژوهشي و آموزشي سازمان تبليغات به منظور بررسي داده‌ها و اطلاعات مهم اين پايگاه در راستاي ارتقاي فرهنگ عمومي جامعه و ايجاد زمينه تعامل با مسؤولان آن، بازديد كرد.

به گزارش روابط عمومي سازمان تبليغات اسلامي، دكتر سيد عليرضا فروغي مدير كل دفتر برنامه ريزي و توسعه پژوهش هاي كاربردي معاونت پژوهشي و آموزشي سازمان در جلسه مشتركي كه در جريان اين بازديد با حضور دبير و كارشناسان شوراي فرهنگ عمومي برگزار شد، با اشاره به فقر آمار و اطلاعات در حوزه دين و فرهنگ ديني در كشور، گفت: هدف ما از ايجاد پايگاه داده هاي ديني گردآوري داده‌ها و اطلاعات كمي حوزه دين بوده است.

وي با تاكيد بر اين كه براي مديريت فرهنگ ديني بايد رصد دقيقي از تحولات فكري، بينشي و فرهنگي جامعه داشته باشيم، ادامه داد: لزوم تاسيس پايگاه داده‌هاي ديني براي اينكه اطلاعات آن در اختيار مديران فرهنگ ديني قرار بگيرد احساس مي شد. البته نگاه ما از همان ابتداي تاسيس اين پايگاه يك نگاه كاملا ملي بوده است.

فروغي با بيان اين كه خروجي و اطلاعات پايگاه داده هاي ديني ـ فرهنگي به كار مديران ارشد فرهنگي و ديني نظام مي آيد، افزود: پايگاه داده‌هاي ديني از مهر 1385 زير نظر دفتر برنامه‌ريزي پژوهش‌هاي کاربردي معاونت پژوهشي و آموزشي سازمان تبليغات اسلامي آغاز به‌كار كرد تا اين كه اين پايگاه در آذر 86 به طور رسمي افتتاح شد.

وي با اشاره به ارتباط تنگاتنگ داده هاي ديني با داده هاي فرهنگي، گفت: اساسا تحليل حوزه دين بدون اطلاع از آمار و ارقام وضعيت فرهنگي در كشور امكان ندارد به همين دليل سعي كرديم در اين پايگاه علاوه بر داده هاي ديني، داده هاي فرهنگي را نيز جمع آوري كنيم.

مدير كل دفتر برنامه ريزي و توسعه پژوهش هاي كاربردي معاونت پژوهشي و آموزشي سازمان ياد آور شد: از سويي ديگر تحليل حوزه فرهنگ و دين بدون داشتن داده هاي پايه امكان پذير نيست بنابراين ما با مراجعه به مركز آمار رسمي كشور آن بخش از داده ها و آمار اقتصادي، اجتماعي و... را كه به حوزه فرهنگ و دين ارتباط پيدا مي كنند، جمع آوري، پردازش و ساماندهي كرديم.

فروغي با بيان اين كه شاخص هاي ثبتي كشور و داده هاي مربوط به آسيب هاي اجتماعي را از سال 75 تا سال 85 در پايگاه داده هاي ديني گردآوري كرده ايم،افزود: براي اين پايگاه نقشه‌اي در نظر گرفته شده که بر اساس آن کار گردآوري داده‌ها در حوزه تقسيمات سياسي، شاخص‌هاي اقتصادي و اجتماعي، سرشماري‌هاي عمومي (نفوس و مسکن) سال‌هاي 1375 تا 1385، شاخص‌هاي تثبيتي و شاخص‌هاي فرهنگي و ديني صورت مي‌گيرد.

وي اظهار داشت: يكي از كارهاي بزرگي كه در پايگاه داده هاي ديني انجام شد،گردآوري اطلاعات مربوط به فضاهاي فرهنگي و ديني كشور به صورت جامع بود. هم اكنون اطلس مساجد، حسينيه ها، امامزاده ها و حتي مساجد تاريخي كشور در پايگاه موجود است.

فروغي در بخش ديگري از سخنانش گفت: به دليل اين كه تبليغ در حوزه دين وظيفه اصلي سازمان تبليغات اسلامي محسوب مي شود، در صدد هستيم آمار دقيق مربوط به حوزه هاي علميه سراسر كشور را براي ساماندهي اعزام و استقرار مبلغين به دست بياوريم كه البته در اين راه با مشكلات آماري زيادي مواجه شديم.

وي ادامه داد: دو نوع اطلاعات در پايگاه داده هاي ديني ـ فرهنگي وجود دارد: اطلاعات پايه و اطلاعات تخصصي. اطلاعات پايه را بايد هر ساله وارد پايگاه بكنيم.اما براي توليد شاخص هاي تخصصي بايد به سمت پيمايش هاي مستقل و طولي برويم. اين همان اتفاق بزرگي است كه بايد در دستگاه هاي ديني و فرهنگي كشور به وقوع بپيوندد.

فروغي خاطر نشان كرد: در صدد هستيم اولين پيمايش ملي سنجش هاي دينداري را در كشور انجام دهيم. البته در سال هاي 86 و 87 اين پيمايش را در 5 استان كشور انجام داديم و نتايج آن را منتشر كرديم.

وي با تاكيد بر اين كه آمارها بايد با روش علمي تهيه شوند و قابل استناد باشند، افزود: مديران ارشد و كارشناسان دستگاه هاي فرهنگي ـ ديني كشور، محققان و پژوهشگران حوزه دين و مخاطبان عام چهار دسته از مخاطبان پايگاه داده هاي ديني ـ فرهنگي محسوب مي شوند.

فروغي بيان داشت: برهمين اساس ما چند مرحله را در پايگاه داده هاي ديني طي مي كنيم مرحله اول گردآوري، پردازش و ساماندهي داده هاي پايه، مرحله دوم گردآوري، پردازش و ساماندهي داده هاي تخصصي و مرحله سوم توصيف اين داده ها براي مخاطبان است.

وي با بيان اين كه وظيفه ما توليد داده هاي ديني است نه تحليل آن،گفت: پايگاه هيچ نوع موضع گيري در توليد داده ها و اطلاعات نمي كند.بنابراين بحث تحليل داده ها را به زودي در دفتر پژوهش انجام خواهيم داد.

مدير كل دفتر برنامه ريزي و توسعه پژوهش هاي كاربردي معاونت پژوهشي و آموزشي سازمان افزود: ما براي هر استان كشور دو نوع گزارش تهيه كرده ايم: گزارش اقتصادي و اجتماعي و شاخص‌هاي عمومي ديگر و گزارش فرهنگي ـ ديني كه بر اين اساس براي 30 استان كشور 60 خروجي تهيه شده است. البته علاوه بر اين 60 گزارش استاني، 75 گزارش موضوعي ديگر را نيز آماده كرده ايم.

فروغي يادآور شد: خروجي هاي پايگاه را به سه دسته تفكيك كرده ايم: خروجي هاي مديريتي، خروجي هاي كارشناسي و خروجي هاي مخاطبان عام كه همه اين ها با هم تفاوت مي كنند.

مهندس منصور واعظي، دبير شوراي فرهنگ عمومي کشور نيز ضمن اعلام آمادگي اين شورا براي همكاري با معاونت پژوهشي و آموزشي سازمان تبليغات اسلامي، از مسؤولان پايگاه داده هاي ديني ـ فرهنگي خواست تا اطلاعات اين پايگاه در راستاي ارتقاي فرهنگ عمومي جامعه به كار گرفته شود.

در ادامه اين جلسه با حضور كارشناسان پايگاه داده هاي ديني ـ فرهنگي اطلس‌هاي مختلفي همچون اطلس مساجد و فضاهاي ديني(مساجد، مساجد تاريخي، حسينيه ها، امامزاده ها و...) ،اطلس آسيب‌هاي اجتماعي (مواد مخدر كشف شده، خودكشي،قتل، طلاق و...) مورد بحث و بررسي قرار گرفت.

بعد از پايان جلسه نيز مهندس منصور واعظي، دبير شوراي فرهنگ عمومي کشور از بخش‌هاي مختلف پايگاه داده هاي ديني ـ فرهنگي بازديد كرد و با فعاليت‌هاي مختلف اين بخش‌ها از نزديك آشنا شد.

گفتني است،در پايگاه داده هاي ديني ـ فرهنگي بيش از ده هزار مقاله علمي و پژوهشي از مجلات تخصصي معتبر علوم اجتماعي به زبان انگليسي مرتبط با حوزه دين در موضوعاتي همچون ابعاد دينداري و هويت ديني به صورت فايل الکترونيکي گردآوري شده که غالب آنها مربوط به سال 2000 به بعد هستند.

پايگاه اطلاعات مقالات تخصصي حوزه‌ دين در راستاي گسترش و تعميق مطالعات و پژوهش‌هاي نظري و پيمايشي در حوزه دين، به گردآوري حدود ده هزار مقاله علمي و پژوهشي از مجلات معتبر تخصصي علوم انساني و اجتماعي اقدام كرده است.

اين مقاله ها به زبان‌هاي انگليسي، فرانسه و آلماني احصاء شده است. با توجه به مقتضيات مفهومي، مقالات گردآوري شده در چهار مقوله‌ي عمده «رشته‌هاي مرتبط با دين»، «انواع صور دينداري»، «اديان، مذاهب و فِرَق ديني» و «موضوعات اجتماعي» ارائه شده است.

پايگاه مزبور به زودي در دسته بندي‌هاي موضوعي زير براي استفاده مديران و سياستگذاران نهادهاي فرهنگي وديني، اساتيد، پژوهشگران و مخاطبان عام ارائه خواهد شد.

1. رشته‌ها‌‌ي مرتبط با دين: الهيات،فلسفه دين، كلام دين، تاريخ دين،جامعه شناسي دين،روانشناسي دين، مردم شناسي،دين،رويکردهاي ادبي

2. انواع صور دينداري: استفاده از رسانه‌هاي ديني، برخورداري از آموزش و مطالعات دينداري، ارزش‌هاي ديني، اعتقادات ديني، رفتارهاي ديني واجب،شركت در مراسم و مناسك جمعي، احساسات و تجربه‌هاي ديني، مشاركت مذهبي، پيامدهاي مذهبي نگرش‌هاي ديني (نگرش سكولاريستي، نگرش به ماهيت ديني، نگرش به رابطه دين و اجتماع)،آگاهي از آموزه‌هاي ديني،محرمات ديني و رفتارهاي مستحبي

3. اديان، مذاهب و فرق ديني:اسلام: «شيعه، سني»،مسيحيت‌: «پروتستان، كاتوليك، ارتدكس، ايونجليسم، ادونتيسم، متديست، بابتيست» يهوديت، بوديسم،هندويسم و كنفوسيوس

4. موضوعات اجتماعي: مسائل مرتبط با زنان،انحرافات اجتماعي،مسائل سياسي،سازمان و تشكيلات ديني،آموزش ديني، تغييرات اجتماعي و اساطير

در سامان‌دهي اطلاعات در مجموعه‌ي پايگاه سازمان بخش‌هاي مختلف پيش‌بيني شده است كه آنها را در دو گروه كلي مي‌توان تقسيم كرد:

1. گروه اطلاعات پايه در قالب پليگون مانند استان و شهرستان

2. گروه اطلاعات پايه در قالب نقطه مانند نقاط شهري كشور.

گروه اطلاعات پايه كه اطلاعات ضروري پايگاه‌هاي اطلاعات است. اين اطلاعات شامل اطلاعات سرشماري‌هاي كشور است كه در اين مرحله اطلاعات سرشماري عمومي نفوس و مسكن سال 1375 كشور سامان‌دهي مي‌گردد. اين اطلاعات اولاً به اين جهت كه به صورت قانوني و يك‌پارچه در كشور و در محدوده‌هاي قانوني گردآوري مي‌شوند؛ ثانياً به اين جهت كه در تحليل‌هاي اجتماعي ضرورتاً بايد به آن‌ها استناد كرد بايد در پايگاه‌هاي اطلاعات وجود داشته باشند. لذا در اين مرحله عمده‌ي اطلاعات در حوزه‌ي اجتماعي سامان‌دهي و پردازش شده و در محيط نرم‌افزاري ارائه مي شود.

در اين پايگاه دو بخش عمده وجود دارد:

1) مرزهاي استاني، شهرستاني و نقاط شهري و روستايي

به شيوه‌ي چيدمان استان‌ها، شهرستان‌ها، بخش‌ها، دهستان‌ها و نقاط شهري و روستايي و ملحقات آن‌ها اطلاق مي‌شود. مديريت بر شيوه‌ي اداره‌ي امور سرزمين‌هاي كشور در سطوح مختلف نيازمند داشتن اين اطلاعات و آخرين تغييرات آن است.

در كشور ما سطوح تقسيمات از بالا به پايين شامل كشور، استان، شهرستان، بخش و دهستان است. هركدام از سطوح مذكور داراي يك نقطه‌ي شهري به عنوان مركز است به جز دهستان كه فقط از نقاط روستايي تشكيل شده است.

تقسيمات سياسي كشور از پليگون و نقطه تشكيل شده است. پليگون همان دايره‌ي بسته‌اي است كه چندين نقطه‌ي شهري يا روستايي در آن قرار دارند. جمعيت و شاخص‌هاي جمعيتي اين نقاط است كه مبناي تحليل قرار مي‌گيرند. نهايتاً مجموعه‌ي اطلاعات نقاط بعد از جمع‌بندي در محدوده‌ي پليگون جمع‌بندي مي‌شود.

در پايگاه‌هاي اطلاعات سطوح تصميم‌گيري سطوح كاربري و استفاده از آمار را توجيه مي‌كنند. آن‌چه به نظر مي‌رسد اين است كه پايگاه اطلاعات از نظر سطح دسترسي به مناطق كشور در محدوده‌ي منطقي‌اي تنظيم گردد. هزينه‌ي بالا بردن دقت در سطوح تقسيماتي بسيار بالا است. به اين معني كه در سطح كشور به يك عدد در هر شاخصي دسترسي داريم. در يك سطح پايين‌تر به سي استان يعني سي برابر، در سطح شهرستان به سيصد و پنجاه شهرستان يعني بيش از ده برابر، در سطح بخش به بيش از هزار بخش يعني سه برابر شهرستان‌ها و در سطح دهستان به بيش از دو هزار دهستان يعني بيش از دو هزار عدد متفاوت از هر شاخص.

در سطح نقاط بيش از هزار نقطه‌ي شهري و بيش از شصت هزار نقطه‌ي روستايي در دستور كار قرار مي‌گيرد.

با توجه به نكات فوق‌الذكر پيش رفتن در سطوح دقيق‌تر نيازمند تعريف ويژگي پايگاه است و سطوح مديريت آن.

2) شاخص‌هاي اقتصادي اجتماعي

اين اطلاعات، اطلاعات پايه و اساسي كشور است كه به دلايل مختلف بايد در پايگاه‌ها مورد استفاده قرار گيرند. اين اطلاعات شامل كليه‌ي شاخص‌هاي اساسي نفوس و مسكن است كه به دليل پوشش ملي در كليه‌ي سطوح تقسيماتي و پوشش كامل شاخص‌هاي اساسي مورد نياز مديريت عمومي كشور ضرورت انكارناپذيري دارد. نكته‌ي ديگر اين‌كه در تمام شاخص‌هايي كه در سرشماري‌ها گردآوري مي‌شوند قانوناً مورد استناد رسمي و قانوني كشور در تمام سطوح خواهند بود و هرگونه استناد به آمار و اطلاعات در عرض ايشان پذيرفته نخواهد بود.

شاخص‌هاي موجود در فايل‌هاي سرشماري بسيار گسترده‌اند كه بنا به نياز پايگاه‌ها از آن‌ها استفاده خواهد شد. پايگاه‌ها و طراحان آن بايد نيازمندي‌هاي ضروري و اصلي، نيازمندي‌هاي واسط و نيازمندي‌هاي فرعي را مشخص كنند.

تقسيم‌بندي گروه‌هاي اطلاعاتي براي تلفيق‌هاي آني ضرورت جدي دارد. علاوه بر آن سامان‌دهي اطلاعات در سطوح مختلف نيز نيازمند دقت است. هزينه‌ي خريداري اطلاعات مذكور از سطحي به سطح ديگر فوق‌العاده گران و پرهزينه و پردازش اطلاعات آن چندين بار گران‌تر است. توجيه سطح سامان‌دهي اطلاعات بستگي به نوع كاربري آن است كه در اين سطح به سطوح استان، شهرستان و نقاط شهري اكتفاء شده است.

اين پايگاه هم‌اکنون به دو شكل آنلاين و آفلاين به نشاني www.crds.ir براي استفاده مديران، کارشناسان، پژوهشگران حوزه دين و مخاطبان عام راه اندازي و قابل مشاهده شده است.

چهارشنبه 7 مرداد 1388 - 16:49

از اين نويسنده يا گزارشگر

*نام:
*ايميل:
نظر شما:

* اختياری